Ακριβώς όπως ο Γιουγκοσλάβος ηγέτης Γιόσιπ Μπροζ (Јосип Броз–Тито) τον Ιούνη του 1968, έτσι και ο σημερινός πρόεδρος της Σερβίας, Αλεξάνταρ Βούτσιτς (Александар Вучић), συμφώνησε κατ αρχήν με τα αιτήματα των φοιτητικών διαδηλώσεων, λέγοντας ότι «η κυβέρνηση κατάλαβε τα μηνύματα που της έστειλαν από τους δρόμους»· η ανασυγκρότηση της κυβέρνησης ανακοινώθηκε με την αλλαγή τουλάχιστον του 50% των υπουργών, καθώς και την υπογραφή του αιτήματος για χάρη σε άτομα που διώχθηκαν σε διάφορες δραστηριότητες διαμαρτυρίας.
Σε διαλλακτικό τόνο εμφανίστηκε και ο πρωθυπουργός Μίλος Βούτσεβιτς (Милош Вучевић), καλώντας όλους τους εξουσιοδοτημένους εκπροσώπους του φοιτητικού κινήματος σε συνομιλίες με εκπροσώπους της κυβέρνησης, προκειμένου να βρεθούν συμβιβαστικές λύσεις και, όπως φάνηκε από τον γενικότερο τόνο των κρατικών αξιωματούχων, η βασική εκπλήρωση των αιτημάτων της διαμαρτυρίας. Ο πρωθυπουργός Μίλος Βούτσεβιτς την Τρίτη 28 Γενάρη ανακοίνωσε σε έκτακτη ομιλία του, ότι παραιτείται από τη θέση αυτή. Ο Βούτσεβιτς είπε ότι η τραγωδία στο Νόβι Σαντ (Нови Сад) κατά την πτώση τμήματος του θόλου στο σιδηροδρομικό σταθμό, έριξε μια μεγάλη σκιά σε όλη τη δουλειά της κυβέρνησης και ότι η Σερβία παρέμεινε «κολλημένη» σε αυτό το ατύχημα από εκείνη τη στιγμή. Κάλεσε όλους να ηρεμήσουν τα πάθη τους και να επιστρέψουν στο διάλογο…
Η πρόεδρος της Εθνοσυνέλευσης Άνα Μπάμπιτς (Ана Брнабић) δήλωσε ότι η κοινοβουλευτική πλειοψηφία είναι σταθερή και πειστική και ότι «δεν υπάρχει πολιτική κρίση με αυτή την έννοια» και επεσήμανε ότι «όλοι πρέπει να κάνουμε το καλύτερο δυνατό για να βρούμε έναν τρόπο διάλογου».
Ο κύριος στόχος αυτής της σημαντικής αλλαγής στη ρητορική της κυβέρνησης, η οποία μόλις πριν από λίγες εβδομάδες απάντησε στις διαδηλώσεις με απειλές, είναι στην πραγματικότητα μια προσπάθεια να προκαλέσει μια εκβιαστική αντίδραση φιλοδυτικών δυνάμεων στο κίνημα διαμαρτυρίας! Από την αρχή της διαμαρτυρίας υπήρχε η παρουσία αυτών των ομάδων διαφορετικών συμφερόντων στους δρόμους, ενώ αυτήν τη στιγμή βλέπουμε ένα είδος ανακωχής φιλοδυτικών και εθνικιστικών δυνάμεων στις οποίες οι ΜΚΟ, η φιλοδυτική αντιπολίτευση και άλλοι —συχνοί επισκέπτες δυτικών πρεσβειών— συμφωνούν για να διατηρήσουν τον όγκο, αλλά και την ψευδαίσθηση της «μοναδικότητας του φοιτητικού κινήματος».
Τις τελευταίες ημέρες, ωστόσο, αυτή η ψευδαίσθηση καταρρέει σιγά–σιγά από τις αντισερβικές εκδηλώσεις που γίνονται σε ορισμένες σχολές, μέχρι τις εκρήξεις ενάντια στις παραδόσεις του γιορτασμού της ημέρας του Αγίου Σάββα (Свети Сава). Έγινε γρήγορα αντιληπτό, ότι μέσα στο κίνημα διαμαρτυρίας υπάρχει ένα εξέχον φιλοδυτικό και αντισερβικό ρεύμα, που έχει δυτικούς πόρους, αλλά και ένας σημαντικός αριθμός ακροδεξιών εθνικιστών, οι οποίοι γίνονται εύκολα αντιληπτοί.
Επιλέγοντας να συμβιβαστεί με τους εκπροσώπους αυτού που θεωρούν ως το «μετριοπαθές ρεύμα» του κινήματος, η Σερβική ηγεσία ελπίζει να προκαλέσει μια ριζοσπαστικοποίηση του φιλοδυτικού ρεύματος, που θα απορρίψει έτσι το σημερινό status quo και θα παρουσιάσει ανοιχτά τα πολιτικά του αιτήματα και ανοιχτές τις πολιτικές απόψεις, οπότε μετά οποιαδήποτε μορφή συνεργασίας με το εθνικά προσανατολισμένο ρεύμα θα καταστεί αδύνατη λόγω των ιδεολογικών διαφορών!
Εάν συμβεί μια τέτοια εξέλιξη, υπάρχει μια καλή πιθανότητα να δούμε τον πρακτικό διαχωρισμό του φιλοδυτικού ρεύματος σε κάποιο είδος «μετενσάρκωσης» του εθνικιστικού, συντηρητικού, κυβερνώντος Σερβικού Προοδευτικού Κόμματος (Српска напредна странка), το οποίο θα καταστρέψει την ιδέα ενός «μοναδικού φοιτητικού κινήματος», θέτοντας έτσι υπό αμφισβήτηση την περαιτέρω επιβίωσή του.
Ο Αλεξάνταρ Βούτσιτς δήλωσε ότι μετά την παραίτηση του πρωθυπουργού Βούτσεβιτς θα ζητήσει διαβουλεύσεις για το σχηματισμό νέας κυβέρνησης και ότι η δεύτερη επιλογή ήταν να πάει σε νέες εκλογές. «Δεν θα υπάρξει μεταβατική κυβέρνηση» δήλωσε. Είπε επίσης, ότι είχε ακόμη τρία τέσσερα ονόματα για μια υπουργική θητεία, οπότε δεν ήταν σίγουρος ότι θα υπάρξουν νέες εκλογές. Επισήμανε ότι οι επιτιθέμενοι από το Σερβικό Προοδευτικό Κόμμα, που επιτέθηκαν σε φοιτητές στο Νόβι Σαντ, προκάλεσαν μεγάλη ζημιά στο κράτος και στο κόμμα. Οι φοιτητές που κατέλαβαν σχολές στο Νόβι Σαντ, αγρότες και άλλοι πολίτες διαδήλωσαν μπροστά από τις εγκαταστάσεις του Σερβικού Προοδευτικού Κόμματος στη Λεωφόρο Απελευθέρωσης (Булевар ослобођења). Τραυματίστηκαν και συνελήφθησαν φοιτητές. Διαδηλώσεις υπέρ των φοιτητών του Νόβι Σαντ έγιναν και στο Βελιγράδι (Београд), τη Νις (Ниш), το Κραγκούγιεβατς (Крагујевц), το Κρούσεβατς (Крушевц), το Κράλιεβο (Краљев), το Προκούπλιε (Прокупљ), το Λέσκοβατς (Лесковц) και το Τσάτσακ (Чачк).
Οι διαμαρτυρίες και διαδηλώσεις που λαμβάνουν χώρα στη Σερβία το τελευταίο διάστημα δεν είναι μόνο ένα από τα κύρια θέματα του δημόσιου λόγου, αλλά και ένα βαθιά πολωτικό ζήτημα γύρω από το οποίο υπάρχουν αντικρουόμενες και συχνά έντονα αντίθετες απόψεις — κάποιοι Σέρβοι δημοσιογράφοι περιγράφουν τις μαζικές συγκεντρώσεις ως «ελευθεριακές», ενώ άλλοι βλέπουν σε αυτές μια αίσθηση ενός «έγχρωμου πραξικοπήματος» με δυνητικά καταστροφικές συνέπειες για τη χώρα.
Οι πρόσφατες διαδηλώσεις στη Σερβία έχουν την αφορμή τους στην τραγωδία στο σιδηροδρομικό σταθμό στο Νόβι Σαντ και την απώλεια δεκαπέντε ανθρώπων, που προκάλεσε δικαιολογημένη δημόσια οργή. Από τις πρώτες ώρες φάνηκαν οι προσπάθειες τόσο της κυβέρνησης όσο και της αντιπολίτευσης να κερδίσουν φθηνά πολιτικά κέρδη. Καθώς το κίνημα διαμαρτυρίας κέρδιζε δυναμική, κυβερνητικοί εκπρόσωποι εμφανίστηκαν με προκλητικές και απαράδεκτες δηλώσεις, περισσότερο από αμφισβητήσιμες απειλές. Η απουσία ευθύνης, η πολιτική κλειστών θυρών και η στάση απέναντι στον κόσμο από μια θέση δύναμης, χωρίς ένα ισχυρό σύστημα υποστήριξης αυτής της δύναμης, συνέβαλαν αναμφίβολα σε ένα κύμα δυσαρέσκειας που συνεχίζει να αυξάνεται. Το ότι οι φιλοδυτικές δυνάμεις, τόσο με τη μορφή κοινοβουλευτικών κομμάτων όσο και με τη μορφή ΜΚΟ, παίζουν ρόλο στο κίνημα διαμαρτυρίας με τις προσπάθειες συντονισμού του, δεν πρέπει να προκαλεί έκπληξη.
Αλλά τώρα οι θυγατρικές και οι ντόπιοι συνεργάτες των ΜΚΟ έχουν μάθει το μάθημά τους. Ο ανοιχτά φιλοδυτικός χαρακτήρας των διαδηλώσεων του 2023, που κορυφώθηκαν με εκκλήσεις για ένα «Μαϊντάν» στο Βελιγράδι, επιτάχυνε μόνο στην αρχή την δυναμική και στη συνέχεια αποδυνάμωσε το κίνημα διαμαρτυρίας. Ως εκ τούτου, οι φιλοδυτικές δυνάμεις ενεργούν τώρα κάπως διαφορετικά. Αφήνουν για την ώρα την βιτρίνα και τον συντονισμό των διαδηλώσεων σε ουσιαστικά ουδέτερες οργανώσεις, δηλαδή σε φοιτητικές ομάδες (να σημειώσουμε ότι το φιλοδυτικό λόμπι είναι ιδιαίτερα ισχυρό στην τριτοβάθμια εκπαίδευση) και σε αγροτικές ενώσεις· αποστασιοποιούνται σε κάποιο βαθμό από τα τρέχοντα γεγονότα, ώστε να μην διαταράξουν τον όγκο τους…
Εμβαθύνοντας στα βασικά σημεία της πολιτικής κρίσης στη Σερβία, που έχει ήδη γίνει ένα σημαντικό στοιχείο του δημόσιου λόγου, διακρίνουμε ότι είναι το αποτέλεσμα δεκαετιών παρακμής της πολιτικής ζωής στη χώρα. Πρόκειται για διαδικασίες που αφενός οδήγησαν στη απαξίωση ολόκληρου του κρατικού μηχανισμού σε μια γραφειοκρατική μηχανή στην υπηρεσία του εκάστοτε κυβερνώντος κόμματος (πολύ πριν το δεξιό εθνικιστικό Σερβικό Προοδευτικό Κόμμα γίνει κυρίαρχος παίκτης στην πολιτική σκηνή) και αφετέρου στο άνοιγμα της κερκόπορτας στην πρακτικά εντελώς ανεξέλεγκτη δραστηριότητα των ΜΚΟ, που κάνουν ό,τι μπορούν για να «τοποθετηθούν» ως συντονιστές και κύριοι «δικαιούχοι» σχεδόν όλων των κοινωνικών και πολιτικών διαδικασιών. Αυτά τα γεγονότα σκιάζουν μια ιδιαίτερα δημοφιλή πολωτική ερμηνεία των σημερινών γεγονότων, που χαράσσει μια διαχωριστική γραμμή μεταξύ εκείνων που είναι υπέρ και εκείνων που είναι εναντίον. Η κατάσταση, ωστόσο, είναι πολύ πιο περίπλοκη, μεταξύ άλλων επειδή το κίνημα διαμαρτυρίας σε οποιαδήποτε σοβαρή ανάλυση δεν μπορεί πραγματικά να αποδοθεί σε κάποια ημι-ανώνυμη, κολεκτιβίστικη και αόριστη ομάδα φοιτητών. Υπάρχουν συχνά ανυπέρβλητες ιδεολογικές διαφορές μεταξύ των (γνωστών) διοργανωτών, καθώς και μεταξύ των συμμετεχόντων σε διαμαρτυρίες, αποκλεισμούς, απεργίες, και ως εκ τούτου δεν είναι δυνατόν να μιλήσουμε για οποιαδήποτε μοναδική πολιτική θέση.
Ωστόσο είναι απολύτως κατανοητό, γιατί εξακολουθεί να επιμένει μια τέτοια ερμηνεία —η έννοια των φοιτητών στη Σερβία έχει σημαντικό πολιτικό βάρος (από τότε που ο Γιόσιπ Μπροζ είπε ότι «οι φοιτητές έχουν δίκιο»!)—, αλλά λειτουργεί επίσης ως ασπίδα ενάντια σε δυσάρεστα πολιτικά-ιδεολογικά ερωτήματα. Πρακτικά απελευθερώνοντας από την παροχή απαντήσεων σε αυτά τα ερωτήματα, παρατείνεται έτσι η ψευδαίσθηση της ομοιογένειας και της ενοποίησης γύρω από κάποιους κοινούς στόχους.
Στην πράξη η κατάσταση είναι σημαντικά διαφορετική.Το κίνημα διαμαρτυρίας στη σημερινή του μορφή επιβιώνει μόνο χάρη σε έναν συμβιβασμό και προσωρινή εκεχειρία μεταξύ των εθνικιστικών δυνάμεων αφενός και των ριζικά φιλοδυτικών από την άλλη. Η τέλεια απεικόνιση αυτής της εκεχειρίας ήταν το πρόσφατο σκάνδαλο με ανοιχτά αντισερβικές παραστάσεις που συνοδεύονταν από τη βεβήλωση κρατικών συμβόλων και τη γελοιοποίηση και απαξίωση του Σλαβικού Κέντρου Δικαίου (Славянский правовой центр – СПЦ) στη Νομική Σχολή (Београдска правна школа), τη Σχολή Πολιτικών Επιστημών (Факултет политичких наука – ФПН) και τη Σχολή Οργανωτικών Επιστημών (Факултет организационих наука – ФОН). Αυτό ωστόσο δεν προκάλεσε έντονη αντίδραση και καταδίκη, με βάση την αρχή «θα τους συγχωρήσουμε αυτή τη φορά»!
Αυτό δείχνει, ότι τουλάχιστον δύο ασυμβίβαστα ρεύματα επιλέγουν να παραμερίσουν προσωρινά τις διαφορές τους, προκειμένου να διατηρήσουν τη μάζα του κινήματος διαμαρτυρίας. Ενώ κάποιοι ελπίζουν να δουν στα τρέχοντα γεγονότα την αρχή κάποιας «Σερβικής άνοιξης» ως εισαγωγή στην πολυπόθητη αποκατάσταση της εθνικής αξιοπρέπειας, άλλοι ελπίζουν κάποια στιγμή να αντικαταστήσουν τελικά τα ουδέτερα μηνύματα αντίστασης, με σημαίες της Ε.Ε. των ΗΠΑ και να εδραιώσουν μια «φιλελεύθερη έγχρωμη επανάσταση».
Σε όλα αυτά οι ενέργειες της σημερινής κυβέρνησης ήταν, τουλάχιστον, καταστροφικές. Όχι μόνο δεν εξετάστηκαν σοβαρά οι αρχικές αιτίες της λαϊκής δυσαρέσκειας, αλλά ξεκίνησε μια ευρύτερη εκστρατεία ενημέρωσης-προπαγάνδας διακρίσεων, δυσφήμισης και προσπαθειών μετατόπισης της ευθύνης οπουδήποτε εκτός από εκείνους που βρίσκονται σε θέσεις ευθύνης (το βλέπουμε αυτό το έργο και στην Ελλάδα).
Είναι ιδιαίτερα καταστροφικό το γεγονός, ότι οι αρχές —ίσως αντισταθμίζοντας την πολιτική ανικανότητα στο εξωτερικό (ισορροπώντας σε δύο βάρκες)— κατευθύνουν την επίδειξη εξουσίας τους ακριβώς σε εκείνους τους συμμετέχοντες στο κίνημα διαμαρτυρίας, που είναι ίσως οι πιο ειλικρινείς στις προθέσεις τους —αφού οι εκπρόσωποι των ΜΚΟ βρίσκονται υπό άμεση προστασία από τις δυτικές πρεσβείες από το 2007 (σύμφωνα με έγγραφα που διέρρευσαν και δημοσιεύτηκαν στην ιστοσελίδα του WikiLeaks). Δημιούργησαν μια εκστρατεία εκφοβισμού (συμπεριλαμβανομένης της εμπλοκής της Υπηρεσίας Πληροφοριών Ασφαλείας – Безбедносно-информативне агенције). Έχουν μεταφέρει όλη την ευθύνη για την αντι-σερβική δράση σε όλους εκτός από εκείνους που είναι πραγματικά υπεύθυνοι, γι’ αυτό και αυτοί συνεχίζουν ανενόχλητοι να ενεργούν ενάντια στα συμφέροντα της Σερβίας χωρίς συνέπειες.
Για την ώρα το τελευταίο βήμα της κυβέρνησης ήρθε πριν λίγες μέρες, με την επίσημη ανακοίνωση της ίδρυσης ενός «κινήματος για το λαό και το κράτος», το οποίο θα πρέπει να επιτρέψει στην κρατική ηγεσία και τις σημερινές πολιτικές ελίτ να αποστασιοποιηθούν από τους εκπροσώπους του κυβερνώντος κόμματος, που δεν ενήργησαν σύμφωνα με τις ευθύνες τους. Σε ομιλία τού προέδρου Αλεξάνταρ Βούτσιτς αναφέρθηκε ρητά, ότι «η πλατφόρμα θα είναι το κίνημα που φροντίζει για την απόλυση υπουργών και τοπικών αρχών, που δεν έχουν εκπληρώσει τα καθήκοντα που έχουν τεθεί».
Αυτό ωστόσο δείχνει μια προσπάθεια να αποκατασταθεί η ζημιά στη δημοτικότητα και να μετατεθούν τα αντικειμενικά προβλήματα του σερβικού κρατικού μηχανισμού στην προσωπική ευθύνη κάποιων ατόμων· με άλλα λόγια δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι ο σχηματισμός αυτής της «κίνησης» θα οδηγήσει στην αρχή της επίλυσης των συστημικών προβλημάτων, αλλά μάλλον φαίνεται ότι αυτό θα είναι απλώς μια αλλαγή επωνυμίας του κυβερνώντος κόμματος με απώτερο στόχο την… προσομοίωση της αλλαγής.
Τέλος σημειώνουμε τρία βοηθητικά πράγματα:
1. Στον σιδηροδρομικό σταθμό στο Νόβι Σαντ το μεσημέρι της 1.11.24 ένα μέρος του θόλου κατέρρευσε. Το ανώτατο γραφείο του εισαγγελέα στο Νόβι Σαντ δήλωσε ότι 15 πτώματα ανασύρθηκαν κάτω από τα ερείπια. Τρία τραυματισμένα άτομα μεταφέρθηκαν στο κέντρο πρώτων βοηθειών. Η επόμενη κηρύχθηκε ημέρα πένθους σε όλη τη Σερβία, καθώς και στη Δημοκρατία της Σέρπσκα (Република Српска), ενώ στην Βοϊβοντίνα (Војводина) κηρύχθηκε τριήμερο πένθος. Ο πρόεδρος Βούτσιτς ζήτησε από την ανώτερη Εισαγγελία του Νόβι Σαντ και την κυβέρνηση της Σερβίας να τιμωρηθούν αυστηρά οι υπεύθυνοι. «Όταν λέω και την κυβέρνηση της Σερβίας, εννοώ πολιτική, αλλά και ποινική ευθύνη», δήλωσε. Η κοινοπραξία των κινεζικών εταιρειών CRIC-CCCC, που είχε αναλάβει την ανακαίνιση του κτηρίου του σιδηροδρομικού σταθμού, δήλωσε ότι το συγκεκριμένο τμήμα του εξωτερικού θόλου, που έπεσε στην είσοδο του σταθμού του Νόβι Σαντ, δεν αποτέλεσε αντικείμενο εργασίας στο πλαίσιο της ανακαίνισης του σταθμού, σύμφωνα με την εγκεκριμένη άδεια κατασκευής, που εντάχτηκε στο πλαίσιο του έργου κατασκευής του σιδηροδρόμου υψηλής ταχύτητας Νόβι Σαντ-Σουμπότιτσα (Нови Сад-Суботица).
2. Τον Δεκέμβρη του 2024 η Ουάσιγκτον και οι Βρυξέλλες επέβαλαν κυρώσεις στη Βιομηχανία Πετρελαίου της Σερβίας (Нафтна индустрија Србије) —μία από τις μεγαλύτερες στην Ευρώπη στην παραγωγή καυσίμων και πετροχημικών— γιατί έχει επενδύσει σ’ αυτήν η Ρωσική Γκάζπρομ-Νεφτ (Газпром Нефть) κι επειδή προμηθεύεται Ρώσικο αργό πετρέλαιο σαν πρώτη ύλη! Ο Σέρβος Πρόεδρος Βούτσιτς, εκπροσωπώντας έναν ιστορικό λαό με έντονα αντιδυτικά, αντιΝΑΤΟικά και αντιαμερικανικά αισθήματα, αντί να σιχτιρίσει τη δύση, ανακοίνωσε (πιστός στην πολιτική των δύο βαρκών) ότι θα ξεκινήσει «διαπραγματεύσεις με τους Ρώσους και τους Αμερικανούς» σχετικά με τις κυρώσεις κατά της σερβικής εταιρείας πετρελαίου.
Η αναστολή λειτουργίας του αγωγού φυσικού αερίου Balkan Stream (Балканский поток — Ρωσία, Τουρκία, Βουλγαρία, Σερβία, Ουγγαρία, Σλοβακία) που επιθυμεί η Δύση μέσω των κυρώσεων, θα μπορούσε να έχει καταστροφικές συνέπειες για την οικονομία της Σερβίας που βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην εισαγωγή φθηνού ρωσικού φυσικού αερίου. Ένα οδυνηρό πλήγμα για την ενεργειακή ασφάλεια των γειτόνων μας Σερβία, Βουλγαρία, αλλά και της Ελλάδας.
3. Θυμάστε στη Νότια Κορέα οι υποστηρικτές του έκπτωτου προέδρου Γιουν Σουκ-γέολ (Yoon Suk Yeol) —που συνελήφθη για απόπειρα στρατιωτικού πραξικοπήματος— εισέβαλαν στο κτίριο του Ανωτάτου Δικαστηρίου και το γκρέμιζαν; Το ίδιο συνέβη πριν από μερικά χρόνια στην Ουάσιγκτον και τη Βραζιλία. Και ίσως να είναι η εικόνα που πιθανόν θα δούμε στη Βενεζουέλα και τη Σερβία. Τελικά τα αμερικανοκίνητα «Μαϊντάν»(Майдан Незалежності) έχουν ακόμη πέραση…
Υ.Γ. Παρατηρήσατε ότι η Αριστερά είναι εξαφανισμένη από τις εξελίξεις που τρέχουν στη Σερβία; Η υπάρχουσα αριστερά στη χώρα αποτελείται από μερικές ελάχιστα μαζικές οργανώσεις-κόμματα (Νέο Κομμουνιστικό Κόμμα Γιουγκοσλαβίας – Нова комунистичка партија Југославије, Κόμμα Εργασίας – Партија рада, Κόκκινη Δράση – Црвена акција) και ορισμένες αριστερές ΜΚΟ! Τα πρώτα προτάσσουν κάτι σε παραδοσιακά αριστερά ζητήματα (εργασιακά δικαιώματα, οικονομική ασφάλεια, σχολική εκπαίδευση, εξώσεις, επισφάλεια της εργασίας, αντι-ιμπεριαλισμός κλπ), ενώ οι αριστερές ΜΚΟ κάτι ψελλίζουν σε πιο σύγχρονα (ζητήματα φύλου, δικαιώματα ΛΟΑΤKI, δικαιώματα μειονοτήτων, δικαιώματα μεταναστών κλπ)… Με τη μετάβαση από το κόμμα-συνδικαλιστικό όργανο στο μοντέλο ΜΚΟ, η Αριστερά άρχισε να «λειτουργεί» στην αγορά ακτιβιστών. Με αυτόν τον τρόπο, ένα εκτεταμένο υπόγειο σύστημα κατευθύνει την πολιτική της εξαρτημένης Αριστεράς με ένα αόρατο χέρι και την υποτάσσει στη λογική της αγοράς στην οποία κατοικοεδρεύει. Επομένως κινούνται σαφώς μέσα στον Ευρω-ΝΑΤΟικό «αριστερό» λόγο και πρακτική…