Υπό τη σκιά των εσωτερικών αντιπαραθέσεων των ορθόδοξων εκκλησιών ξεκίνησαν και επισήμως χθες στο Κολυμπάρι Χανίων οι εργασίες της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδοξίας. Στην πρώτη πανηγυρική συνεδρίαση επιβεβαιώθηκε η οριστική αποχή του Πατριαρχείου Αντιοχείας και των Εκκλησιών της Μόσχας, της Βουλγαρίας και της Γεωργίας.
Στην εναρκτήρια ομιλία του ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος στηλίτευσε τη στάση των τεσσάρων εκκλησιών, τονίζοντας πως πλήττει την εικόνα και την ενότητα της ορθόδοξης εκκλησίας, ενώ, αναφερόμενος με νόημα στην ιστορία των οικουμενικών συνόδων, τόνισε πως στο παρελθόν όσοι δεν αποδέχτηκαν και δεν εφάρμοσαν τις αποφάσεις τους απομονώθηκαν και μετατράπηκαν σε αιρετικούς.
«Μας αιφνιδίασαν δυσάρεστα» είπε μεταξύ άλλων ο κ. Βαρθολομαίος, αναφερόμενος στην απόφαση των τεσσάρων εκκλησιών να μη συμμετάσχουν την τελευταία στιγμή, ενώ διάβασε στο Σώμα της Συνόδου τις αρνητικές απαντήσεις που έστειλαν οι δύο εκ των τεσσάρων απόντων ιεραρχών (Μόσχας και Αντιοχείας) στην ύστατη πρόσκληση που τους είχαν απευθύνει την Παρασκευή οι δέκα υπόλοιποι προκαθήμενοι.
Ενδεικτική του αρνητικού κλίματος είναι η απαξίωση που επέδειξαν οι άλλες δύο εκκλησίες (Βουλγαρίας και Γεωργίας), οι οποίες δεν απάντησαν καν στην πρόσκληση των προκαθημένων. «Είμεθα μία Εκκλησία και δεν πρέπει να δίνουμε την εικόνα ομοσπονδίας εκκλησιών» κατέληξε ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος.
Παρέμβαση Αναστάσιου
Ιδιαίτερα σημαντική ήταν η παρέμβαση του αρχιεπισκόπου Αλβανίας Αναστάσιου, ο οποίος, αν και κινήθηκε σε ήπιους τόνους, όπως συνηθίζει, εντούτοις δεν παρέλειψε να καταφερθεί ευθέως κατά των εγωισμών που επιβάλλουν προσωπικές τακτικές και φιλοδοξίες σε μια κρίσιμη στιγμή για την Εκκλησία.
Τόνισε πως κατά παράδοση οι οικουμενικές σύνοδοι συγκαλούνται για να αντιμετωπίσουν τις αιρέσεις. «Σήμερα η μεγαλύτερη αίρεση είναι ο εγωισμός» ανέφερε χαρακτηριστικά.
Ο αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος πρότεινε στο εξής για τη λήψη των αποφάσεων της Συνόδου να απαιτείται πλειοψηφία και όχι ομοφωνία, ώστε να ξεπεραστεί το ζήτημα των απουσιών επί των τελικών αποφάσεων, ενώ επισήμανε πως για κάποια από τα προσυνοδικά κείμενα δεν είχαν υπάρξει ομόφωνες αποφάσεις.
Η ένταση μεταξύ των ορθόδοξων εκκλησιών μεταφέρθηκε και στο κέντρο Τύπου, όπου χθες το μεσημέρι έγινε η πρώτη επίσημη ενημέρωση των δημοσιογράφων που καλύπτουν τη Σύνοδο. Ενδεικτικό για το βαρύ κλίμα που διαμορφώνεται σε βάρος ειδικά της Ρωσίας μετά την αποχή της είναι το επίσημο αίτημα που υπέβαλε το αποσχισμένο από τη Μόσχα Πατριαρχείο της Ουκρανίας ζητώντας την ανακήρυξη της αυτονομίας του με απόφαση της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου.
Αν και θεωρείται απίθανο η Σύνοδος να λάβει σχετική απόφαση, η υποβολή και μόνο του επίσημου αιτήματος από την πλευρά της Ουκρανίας δημιουργεί κλίμα για τις ενδεχόμενες συνέπειες που μπορεί να έχει η Ρωσία εξαιτίας της απουσίας της από την πανορθόδοξη σύνοδο και της απομόνωσής της.
Το θέμα πάντως έθεσε με ερώτησή της χθες Ουκρανή δημοσιογράφος, με τον εκπρόσωπο της γραμματείας της Συνόδου να δηλώνει τυπικά πως το θέμα της Ουκρανίας δεν περιλαμβάνεται στην ατζέντα των εργασιών.
Σε υψηλούς τόνους ήταν η απάντηση του εκπροσώπου και σε ερώτηση Ρωσίδας δημοσιογράφου για το αν η Σύνοδος μπορεί όντως να ονομάζεται «Πανορθόδοξη», με δεδομένο ότι οι τέσσερις εκκλησίες που λείπουν εκπροσωπούν πάνω από 170 εκατομμύρια πιστούς.
«Η επίσημη ονομασία είναι Αγία και Μεγάλη Σύνοδος της Ορθοδοξίας και αυτή ήταν η απόφαση και των δεκατεσσάρων προκαθημένων ήδη από το Σαμπεζί της Ελβετίας τον Ιανουάριο του 2016» είπε ο εκπρόσωπος Τύπου.
Πάντως και ο Πατριάρχης Μόσχας Κύριλλος είχε αμφισβητήσει ευθέως την οικουμενικότητα της Συνόδου, ευχόμενος σε μήνυμά του, πριν από λίγες μέρες, η συγκεκριμένη διοργάνωση να αποτελέσει την απαρχή για τη διεξαγωγή μιας «πραγματικά πανορθόδοξης συνόδου» στο μέλλον.
Για μια σύνοδο που αγωνίζεται να τονίσει την ανάγκη της ενότητας σε έναν κόσμο διασπασμένο μίλησε ο αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Ιερώνυμος, ενώ ανέφερε πως τίποτα δεν έχει χαθεί και πως χρειάζονται αγώνες και θυσίες.
Για τη σπουδαιότητα του Συνοδικού Συστήματος μίλησε ο Πατριάρχης Ρουμανίας Δανιήλ, τονίζοντας πως μπορεί μεν η αυτοκεφαλία να δίνει την ελευθερία σε κάθε τοπική εκκλησία, ωστόσο μόνο η συνοδικότητα διασφαλίζει την ενότητα σε ολόκληρο τον κόσμο.
Στο λυπηρό γεγονός των απουσιών τεσσάρων εκκλησιών αναφέρθηκε και ο αρχιεπίσκοπος Κύπρου Χρυσόστομος, τονίζοντας πως «οι ενδοορθόδοξοι ανταγωνισμοί, λόγω του εθνοφυλετισμού, είναι ο κυριότερος λόγος που άργησε τόσο πολύ η προετοιμασία της Συνόδου», ενώ απέδωσε σε εσωτερικά ζητήματα των τεσσάρων εκκλησιών την απουσία τους.
Σε ενωτικό κλίμα ήταν η τοποθέτηση του Πατριάρχη Σερβίας Ειρηναίου, ο οποίος δέχτηκε την τελευταία στιγμή να συμμετάσχει στις εργασίες της Συνόδου και θεωρείται ότι βρίσκεται πιο κοντά στις θέσεις των διαφωνούντων. Ο κ. Ειρηναίος ευχήθηκε τα ζητήματα που κρατούν τις τέσσερις εκκλησίες μακριά από τη Σύνοδο να πάψουν να υφίστανται.
Ενα Σαββατοκύριακο γεμάτο ιερά παρασκήνια
Το Σαββατοκύριακο οι προκαθήμενοι των δέκα εκκλησιών βρέθηκαν στο Ηράκλειο όπου το Σάββατο τελέστηκε εσπερινός στον καθεδρικό ναό του Αγίου Τίτου και έγινε η υποδοχή τους από τον δήμαρχο της πόλης, Βασίλη Λαμπρινό. Την Κυριακή τελέστηκε το μεγάλο πατριαρχικό συλλείτουργο της Πεντηκοστής στον μητροπολιτικό ναό του Αγίου Μηνά, με την παρουσία και του Προέδρου της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλου.
Στα μηνύματά τους τόσο ο Οικουμενικός Πατριάρχης όσο και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας αναφέρθηκαν στον οικουμενικό χαρακτήρα της πανορθόδοξης συνόδου, κάνοντας μάλιστα παραλληλισμούς με την πρώτη οικουμενική σύνοδο στη Νίκαια.
Καθ’ όλη τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου υπήρξε έντονο παρασκήνιο, με φήμες για επικείμενη άφιξη του Πατριάρχη Μόσχας Κύριλλου στην Κρήτη ή έστω αντιπροσωπείας της ρωσικής εκκλησίας για το ιστορικό συλλείτουργο, που όμως τελικά δεν επιβεβαιώθηκαν.
Και επ’ αυτού του ζητήματος προέκυψε διαμάχη μέσω διαρροών, με πηγές από τη ρωσική εκκλησία να αναφέρουν πως οι φήμες διοχετεύθηκαν σκοπίμως από την επίσημη πλευρά της Συνόδου και πως η στάση του Πατριάρχη Μόσχας υπήρξε ξεκάθαρα αρνητική μετά και την απόφαση της Ρωσικής Ιεράς Συνόδου (στις 13/6) περί μη συμμετοχής στη διοργάνωση της Κρήτης.
Οι εργασίες της Συνόδου συνεχίζονται σήμερα με τα θέματα της ημερήσιας διάταξης. Στα θέματα περιλαμβάνονται:
■ Ἡ ἀποστολὴ τῆς Ὀρθοδόξου Εκκλησίας ἐν τῷ συγχρόνῳ κόσμῳ
■ Ἡ Ὀρθόδοξος Διασπορά
■ Τὸ Αὐτόνομον ἐν τῇ Ὀρθοδόξῳ Ἐκκλησίᾳ καὶ ὁ τρόπος ἀνακηρύξεως αὐτοῦ
■ Τὸ μυστήριον τοῦ γάμου καὶ τὰ κωλύματα αὐτοῦ
■ Ἡ σπουδαιότης τῆς νηστείας καὶ ἡ τήρησις αὐτῆς σήμερον
■ Σχέσεις τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας πρὸς τὸν λοιπὸν χριστιανικὸν κόσμον.
Οι εργασίες θα ολοκληρωθούν έπειτα από 16 συνεδριάσεις το Σάββατο 25 Ιουνίου, οπότε και θα εκδοθεί το μήνυμα της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδοξίας.
Αποφάσεις επί των θεμάτων θα ληφθούν εφόσον υπάρξει ομοφωνία των εκκλησιών που συμμετέχουν στη Σύνοδο. Στην ψηφοφορία κάθε εκκλησία δικαιούται μία ψήφο, η οποία όμως θα έχει καθοριστεί κατά πλειοψηφία από την 24μελή αντιπροσωπεία επισκόπων που συνοδεύει τον προκαθήμενο κάθε εκκλησίας.
(Κεντρική φωτογραφία: Με τέσσερις απουσίες, μάχη μεταξύ Ρωσίας-Ουκρανίας, φήμες για άφιξη του Πατριάρχη Μόσχας Κύριλλου και αιχμές και εντάσεις μεταξύ των Εκκλησιών ξεκίνησαν και επισήμως χθες στο Κολυμπάρι Χανίων οι εργασίες της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδοξίας. *EUROKINISSI/ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΠΟΝΗΣ).
