Με ηχηρό μήνυμα κατά της ξενοφοβίας και του ρατσισμού ολοκληρώθηκαν χθες οι εργασίες του 12ου Διεθνούς Κρητολογικού Συνεδρίου. Κεντρικός θεματικός άξονας του συνεδρίου ήταν οι μετακινήσεις -ανθρώπων, ιδεών, αγαθών- με επίκεντρο, αφετηρία ή κατάληξη το νησί της Κρήτης.
Η παρουσίαση των αρχαιολογικών και ιστορικών τεκμηρίων για τις κάθε είδους «μεταβάσεις» του παρελθόντος, ηθελημένες ή βίαιες, συνδέθηκε όπως ήταν αναμενόμενο με τις σημερινές μετακινήσεις πληθυσμών, με το νέο προσφυγικό κύμα που περιπλέκει ξανά και την Κρήτη, όπως συνέβη τόσες φορές τους περασμένους αιώνες.
Οι εργασίες του συνεδρίου πραγματοποιήθηκαν σε μια περίοδο που η Κρήτη κλυδωνίζεται από τις αντιδράσεις, μειοψηφικές αλλά θορυβώδεις, ως προς την επικείμενη φιλοξενία 2.000 προσφύγων στο νησί.
Αν και ο ακαδημαϊκός χαρακτήρας των ανακοινώσεων δεν χαρακτηρίζεται από ευθύ καταγγελτικό λόγο, εντούτοις οι ερευνητές, Ελληνες και ξένοι αρχαιολόγοι, ιστορικοί, φιλόλογοι, κοινωνιολόγοι κ.ά. έστειλαν σαφή μηνύματα προς το κρητικό κοινό που ενώ εμφανίζεται πάντοτε υπερήφανο για την Ιστορία του τόπου, ώρες ώρες φαίνεται να ξεχνά τις φορές που στο παρελθόν οι κάτοικοι του ίδιου αυτού χώρου βρέθηκαν ικέτες, κυνηγημένοι από τους κάθε λογής κατακτητές.
Χαρακτηριστική ήταν η ανακοίνωση της αρχαιολόγου Κατερίνας Κόπακα, αφιερωμένη στους «οδοιπόρους του χρόνου». Ξεκινώντας από το υπόλειμμα δερμάτινου υποδήματος που βρέθηκε στην επιφανειακή έρευνα της Γαύδου ανέλυσε την ιστορική αξία του βαδίσματος, των ποδιών και της υπόδησης με τη μετακίνηση ατόμων ή ομάδων και τη μεταφορά γνώσεων, ειδήσεων, δεξιοτήτων, συντηρητισμών και καινοτομιών, χρησιμοποιώντας τεκμήρια από τα απολιθωμένα ίχνη πελμάτων των πρώτων ανθρωποειδών μέχρι τα βήματα των μυριάδων προσφύγων που διασχίζουν ακατάπαυστα στεριές και θάλασσες στις αρχές του 21ου αιώνα.
Την ευεργετική για την κρητική ύπαιθρο επίδραση των προσφυγικών ροών του 13ου και 14ου αιώνα, επί Βενετοκρατίας, παρουσίασε στην ανακοίνωσή του ο ιστορικός Χαράλαμπος Γάσπαρης, καταγράφοντας και τις τότε αντιδράσεις των ντόπιων εναντίων των προσφύγων.
Αντίθετα, τα στοιχεία για την εκδίωξη του γηγενούς πληθυσμού από τους Βενετούς την περίοδο μεταξύ 13ου και 17ου αιώνα, που συνοδεύτηκε από εκκενώσεις ολόκληρων χωριών και μεγάλων γεωγραφικών ενοτήτων, παρουσίασε η ιστορικός Ρομίνα Τσακίρη.
Μια ολόκληρη σειρά ανακοινώσεων είχε να κάνει με τα κύματα Κρητών προσφύγων προς την Τουρκία (Τουρκοκρητικούς), προς την Αίγυπτο και αλλού κατά τον 20ό αιώνα, ενώ ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε το απάνθισμα του φιλολόγου Αντώνη Καρτσάκη από τις εικόνες που έδινε για τους Μικρασιάτες πρόσφυγες που έφταναν στην Κρήτη ο περιοδικός Τύπος της εποχής.
Ψήφισμα αποδοκιμασίας
Στην καταληκτική χθεσινή ολομέλειά του, το συνέδριο ενέκρινε ομόφωνα ψήφισμα, με το οποίο οι σύνεδροι «αποδοκιμάζουν κάθε ξενοφοβική και ρατσιστική συμπεριφορά και προτρέπουν όλους, εντός και εκτός επιστημονικής κοινότητας, σε έμπρακτες εκδηλώσεις υπεράσπισης και βοήθειας των ανθρώπων που αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τον τόπο τους ως πρόσφυγες και μετανάστες».
Στο ίδιο κλίμα και τα παραρτήματα Κρήτης των Συλλόγων Μονίμων και Εκτάκτων Αρχαιολόγων «καταδικάζουν μεμονωμένες ενέργειες ξενοφοβίας, ρατσισμού και κοινωνικού αποκλεισμού σε βάρος ανυπεράσπιστων προσφύγων και παιδιών, που το τελευταίο διάστημα παρατηρούνται και στην Κρήτη».
Συνολικά στο συνέδριο παρουσιάστηκαν περισσότερες από 300 πρωτότυπες ανακοινώσεις από περίπου 500 Ελληνες και ξένους ερευνητές. Τη σκυτάλη της φιλοξενίας του επόμενου κρητολογικού συνεδρίου, το 2021, παρέλαβε ο δήμαρχος Αγίου Νικολάου Αντώνης Ζερβός.
Αναλυτικά το πρόγραμμα και οι περιλήψεις των ανακοινώσεων στο www.12-iccs.gr
