Tρεις μήνες συμπληρώνονται τη Δευτέρα (27/12) από τον φονικό σεισμό του Αρκαλοχωρίου και οι χιλιάδες σεισμόπληκτοι της περιοχής αρχίζουν να συνειδητοποιούν τη μεγάλη απόσταση από τις βαρύγδουπες κυβερνητικές εξαγγελίες μέχρι την πραγματικότητα με την οποία βρίσκονται καθημερινά αντιμέτωποι. Περισσότεροι από 5.000 άνθρωποι βλέπουν μέρα με τη μέρα να εξανεμίζεται το ενδιαφέρον των κυβερνητικών στελεχών, ειδικά αφότου έκλεισαν οι κάμερες και απομακρύνθηκαν τα φώτα της επικαιρότητας. Μόλις πριν από λίγες ημέρες συνδέθηκε το ρεύμα στα κοντέινερ όπου διαμένουν συνολικά 350 άνθρωποι, ενώ ακόμα 100 φιλοξενούνται σε ξενοδοχεία, άγνωστο μέχρι πότε.
Η «Εφ.Συν.» καταγράφει σήμερα με τη βοήθεια του γραμματέα του Συλλόγου Σεισμοπλήκτων Δήμου Μινώα Πεδιάδας «Η Ελπίδα», Κώστα Γκαντάτσιου, αλλά και του δημάρχου Μανώλη Φραγκάκη την πραγματική εικόνα αντιπαραβάλλοντας λεπτομερώς τις κυβερνητικές εξαγγελίες για ενεργοποίηση του «μοντέλου Εύβοιας» με τη ζώσα πραγματικότητα σε κάθε έναν από τους τομείς παρέμβασης για την ανακούφιση των σεισμοπλήκτων.
Γενικό συμπέρασμα είναι πως η απόσταση λόγων και έργων είναι ιλιγγιώδης. Πρόσφατα οι κάτοικοι της Εύβοιας αντιμετώπισαν τα ΜΑΤ όταν θέλησαν να διαμαρτυρηθούν για την κυβερνητική απραξία και αυτό το… μοντέλο πιθανώς να συναντήσει και η οργή των σεισμόπληκτων της Κρήτης που φουντώνει κάθε μέρα που περνάει.
Η σύγκριση εξαγγελιών – πραγματικότητας
1. ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΗ ΣΥΝΔΡΟΜΗ
Η εξαγγελία: «Ενας συμπολίτης μας που έχει χάσει το σπίτι του μπορεί να προσδοκά να πάρει από το κράτος άμεσα 14.000 στεγαστική συνδρομή», εξήγγειλε ο Κυριάκος Μητσοτάκης φτάνοντας στο Αρκαλοχώρι στις 28 Σεπτεμβρίου, μία μέρα μετά τον σεισμό.
Η πραγματικότητα: Εκατοντάδες πολίτες που είδαν να χάνονται οι περιουσίες τους, παρά την αρχική αισιοδοξία, συνειδητοποίησαν πως δεν εντάσσονται στο συγκεκριμένο μέτρο καθώς στα ψιλά γράμματα του σχετικού ΦΕΚ (4740/13-10-2021) προβλέπεται πως «χορηγείται στεγαστική συνδρομή υπό μορφή επιχορήγησης έως το μέγιστο όριο των 150 τ.μ. από το σύνολο του αθροίσματος των εμβαδών των ιδιοκτησιών». Οπως εξηγεί στην «Εφ.Συν.» ο Κώστας Γκαντάτσιος, από τον Σύλλογο «Ελπίδα», η λεπτομέρεια αυτή εξαιρεί ανθρώπους που πέρα από το σπίτι τους έχουν στο όνομά τους και ένα κατάστημα ή ένα σπίτι των παιδιών τους που δεν το έχουν μεταβιβάσει. «Τι θα διαλέξουν να εντάξουν και για ποιο απ’ όλα θα πάρουν την κρατική συνδρομή; Η διάταξη αυτή προφανώς καταλύει θεμελιώδεις αρχές της δημόσιας διοίκησης», τονίζει ο ίδιος, προσθέτοντας πως «για όλες αυτές τις ιδιοκτησίες τους οι πολίτες κατέβαλαν φόρους, τέλη, ΕΝΦΙΑ κτλ και είναι παράλογο να μην έχουν αντίστοιχες ευνοϊκές ρυθμίσεις από το κράτος όταν οι περιουσίες αυτές καταστρέφονται». Ο Σύλλογος ζητά την κατάργηση της διάταξης αυτής και την ένταξη όλων των κατεστραμμένων περιουσιών στις ευνοϊκές ρυθμίσεις με αποζημίωση των πληγέντων κτιρίων στο ακέραιο σωρευτικά, όπως έγινε σε παρόμοιες περιπτώσεις.
2. ΤΑΧΥΤΗΤΑ ΕΛΕΓΧΩΝ
Η εξαγγελία: Κατά τη δεύτερη επίσκεψή του στο Αρκαλοχώρι, στις 18 Νοεμβρίου, ο υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ αρμόδιος για θέματα Κρατικής Αρωγής και Αποκατάστασης από Φυσικές Καταστροφές, Χρήστος Τριαντόπουλος, δήλωνε: «Το πλαίσιο παροχής της στεγαστικής συνδρομής προχωρά από τις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών […] Για την καλύτερη λειτουργία του εν λόγω πλαισίου και για την καλύτερη εξυπηρέτηση των πολιτών, λειτουργεί σχετικό γραφείο στο Αρκαλοχώρι».
Η πραγματικότητα: Η διαδικασία για την υποβολή των φακέλων είναι δυσβάσταχτη και εξαντλητική για τους πολίτες αλλά και για το ελλιπές προσωπικό του γραφείου της ΔΑΕΦΚ (Διεύθυνσης Αποκατάστασης Επιπτώσεων Φυσικών Καταστροφών) που έχει συσταθεί στο Αρκαλοχώρι. Από τους 25 υπαλλήλους που εστάλησαν αρχικά, σήμερα έχουν μείνει μόλις τέσσερις, οι οποίοι αδυνατούν να διεκπεραιώσουν τον όγκο των φακέλων. Μέχρι σήμερα εκκρεμούν περίπου 1.200 αιτήσεις για πρώτη αυτοψία και 1.600 περιπτώσεις τριτοβάθμιου ελέγχου, ο οποίος είναι απαραίτητος για να εκκινήσει η διαδικασία στεγαστικής συνδρομής, ενώ το κόστος για την υποβολή φακέλου αγγίζει μέχρι και τα 5.000 ευρώ. Σημαντικό πρόσκομμα στη διαδικασία είναι η πρόβλεψη για αποστολή των φακέλων στην Αθήνα για εξέταση, κάτι που συνεπάγεται τεράστια καθυστέρηση. Οι τοπικοί φορείς ζητούν να στελεχωθεί το γραφείο με επιπλέον προσωπικό και να γίνεται η εξέταση των φακέλων επιτόπου ώστε να μην υπάρχει χρονοτριβή.
3. ΕΝΦΙΑ
Η εξαγγελία: Από τις πρώτες εξαγγελίες διά στόματος του πρωθυπουργού ήταν η απαλλαγή των σεισμόπληκτων από τον ΕΝΦΙΑ και μάλιστα για τρία χρόνια. «Οποιος έχει πάθει ζημιά δεν θα πληρώσει ΕΝΦΙΑ, ούτε για το ’21 ούτε για το ’22 ούτε για το ’23», είπε επί λέξει ο Κυριάκος Μητσοτάκης όταν επισκέφθηκε το Αρκαλοχώρι μία μέρα μετά τον σεισμό.
Η πραγματικότητα: Πολίτες που δεν πλήρωσαν την πρώτη δόση του ΕΝΦΙΑ (έληγε τέλος Σεπτεμβρίου) δεν μπορούν να πάρουν φορολογική ενημερότητα ώστε να υποβάλουν αίτηση για ανακατασκευή των σπιτιών τους. Επιπλέον, ο δήμος και οι φορείς ζητούν να προστεθούν στην απαλλαγή στο σύνολό τους οι περίπου 320 επιχειρήσεις της περιοχής, οι οποίες ακόμα κι αν δεν έχουν υποστεί ζημιές, υφίστανται οικονομική καταστροφή αφού στην ουσία η αγορά έχει νεκρώσει πλήρως, ενώ ο Σύλλογος «Ελπίδα» ζητά απαλλαγή ΕΝΦΙΑ και για τα «πράσινα» σπίτια, όπως έγινε και σε άλλες περιπτώσεις, αφού όλοι οι κάτοικοι βιώνουν τις συνέπειες της καταστροφής.
4. ΟΙ ΚΑΤΕΔΑΦΙΣΕΙΣ
Η εξαγγελία: Στις 9 Οκτωβρίου ο κ. Τριαντόπουλος είχε ανακοινώσει πως «οι διαδικασίες των κατεδαφίσεων θα γίνουν με μια πάρα πολύ απλή και σύντομη προσέγγιση, ενώ θα είναι άμεσες» και είχε επισημάνει εμφατικά πως «υπάρχει εντολή από τον ίδιο τον πρωθυπουργό όλες οι διαδικασίες να εκτελεστούν στον ταχύτερο δυνατό χρόνο».
Η πραγματικότητα: Μέχρι σήμερα έχουν γίνει ελάχιστες κατεδαφίσεις, ενώ συνολικά 50 κτίρια κρίνονται ετοιμόρροπα και πάνω από 600 κατεδαφιστέα. Το βασικότερο όμως είναι πως το κόστος της κατεδάφισης δεν περιλαμβάνεται στις αποζημιώσεις και πρέπει να το επωμιστούν οι ιδιοκτήτες ή ο τοπικός δήμος. Για ένα μικρό σπίτι μπορεί να χρειαστούν μέχρι και 3.000 ευρώ, αλλά και μια πληθώρα τεχνικών διαδικασιών, όπως αντιστήριξη σε όμορα κτίσματα, έγκριση χώρου απόθεσης των μπάζων κτλ, για τα οποία δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη. Πρόσφατα, για την κατεδάφιση ενός τριώροφου κτιρίου στο κέντρο του Αρκαλοχωρίου το κόστος άγγιξε τις 70.000 ευρώ. Οι φορείς ζητούν την άμεση χρηματοδότηση του Δήμου Μινώα ώστε να προχωρήσει τάχιστα και μαζικά η κατεδάφιση των κτιρίων.
5. ΤΑ ΤΙΜΟΛΟΓΙΑ
Η εξαγγελία: Ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε υποσχεθεί πως η αρχική στεγαστική συνδρομή θα είναι 14.000 ευρώ για κάθε πολίτη που έχει χάσει το σπίτι του και «κατόπιν θα διαμορφώνονται τα ποσά σε σχέση και με την έκταση της ζημιάς που έχει υποστεί».
Η πραγματικότητα: Πώς όμως υπολογίζεται η ζημιά και το κόστος των βασικών εργασιών; Οι αποζημιώσεις δίνονται με βάση όχι τα πραγματικά έξοδα, αλλά με γνώμονα το βασικό τιμολόγιο του υπουργείου Υποδομών που έχει παραμείνει αμετάβλητο από το 2011! Ετσι, για την κάλυψη των εξόδων λαμβάνεται υπόψη το κόστος για τα υλικά, το ΙΚΑ, τον ΦΠΑ, την αμοιβή μελέτης και επίβλεψης μηχανικού, τις προεργασίες και βοηθητικές εργασίες, τα γενικά έξοδα και το εργολαβικό όφελος με τιμές μιας δεκαετίας πίσω. Οπως αναφέρει ο Σύλλογος «Ελπίδα», δεδομένων των πληθωριστικών πιέσεων και της εκτόξευσης των τιμών του μετάλλου, των οικοδομικών υλικών, του χαλκού και του πλαστικού, θα πρέπει άμεσα να αναπροσαρμοστεί το τιμολόγιο ώστε να ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα και στις τιμές της αγοράς σήμερα. Επίσης ζητούν απαλλαγή από τον ΦΠΑ σε όλα τα παραστατικά υλικών και εργασιών επισκευής και ανακατασκευής κτιρίων με δικαιούχους φυσικά πρόσωπα.
6. ΠΡΩΤΗ ΑΡΩΓΗ
Η εξαγγελία: Οπως τόνισε στις 28/9 ο Κυριάκος Μητσοτάκης, η πρώτη ενίσχυση, εκτός από τις 14.000 της στεγαστικής συνδρομής, θα περιλάμβανε και έως 6.000 ως πρώτη αρωγή για οικοσκευή στους πληγέντες.
Η πραγματικότητα: Η πλατφόρμα για την πρώτη αρωγή έκλεισε στις 15 Νοεμβρίου, παρουσιάζοντας μεγάλα προβλήματα και πετώντας εκτός μεγάλο αριθμό πολιτών εξαιτίας ζητημάτων ιδιοκτησιακού καθεστώτος (όπως χρησικτησίες, γονικές παροχές, διαθήκες, εξ αδιαιρέτου ιδιοκτησίες κ.λπ.) όπου δεν αναγνωρίστηκε δικαίωμα υποβολής αίτησης. Ο Σύλλογος Σεισμοπλήκτων «Η Ελπίδα» ζητά την επανεκκίνηση και επικαιροποίηση της πλατφόρμας με επίλυση όλων αυτών των ζητημάτων αλλά και την άμεση καταβολή του ποσού της οικοσκευής ανεξάρτητα από την ανακατασκευή ή την επιδιόρθωση του κτιρίου, με παράλληλη απλοποίηση της διαδικασίας στα κτίρια που έχουν υποστεί ελαφριές βλάβες.
7. ΕΠΙΔΟΤΗΣΗ ΕΝΟΙΚΙΟΥ
Η εξαγγελία: Στην εξειδίκευση των μέτρων που εξήγγειλε στις 28/9 από το Αρκαλοχώρι ο πρωθυπουργός, στο 10ο σημείο αναφερόταν πως με κοινή υπουργική απόφαση «θα δοθεί επιδότηση ενοικίου/συγκατοίκησης για την κάλυψη δαπανών προσωρινής στέγασης των μόνιμων κατοίκων, οι κατοικίες των οποίων επλήγησαν από τον σεισμό».
Η πραγματικότητα: Τρεις μήνες μετά τον σεισμό οι άνθρωποι που νοίκιαζαν σπίτι το οποίο καταστράφηκε ή όσοι χρειάζεται να νοικιάσουν κάπου για να διαμείνουν δεν έχουν δει ούτε ευρώ επιδότησης ενοικίου. Αν και η απόφαση για το συγκεκριμένο ζήτημα έχει δημοσιευτεί σε ΦΕΚ από τις 26 Νοεμβρίου, εντούτοις η αντίστοιχη πλατφόρμα είναι κλειστή και δεν υπάρχει καν ως επιλογή η Κρήτη, παρά μόνο η Αττική, η Δυτική Ελλάδα, η Πελοπόννησος και η Στερεά (για τις προηγούμενες φυσικές καταστροφές).
8. ΑΤΟΚΑ ΔΑΝΕΙΑ
Η εξαγγελία: Στην εξειδίκευση των ανακοινώσεων του πρωθυπουργού περιλαμβάνεται η δέσμευση πως «η Στεγαστική Συνδρομή συνίσταται σε 80% δωρεάν κρατική αρωγή και 20% άτοκο δάνειο, με την εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου».
Η πραγματικότητα: Το άτοκο δάνειο είναι ενυπόθηκο δάνειο και χορηγείται με τα αυστηρά κριτήρια της χρηματοπιστωτικής αγοράς. Πολλοί ιδιοκτήτες, είτε για λόγους ηλικίας είτε γιατί δεν έχουν την οικονομική ευρωστία ή την πιστοληπτική ικανότητα, δεν θα μπορέσουν να δανειστούν. Ο σύλλογος «Ελπίδα» ζητά να είναι ουσιαστική η εγγυοδοσία του κράτους σε όλη τη δανειοληπτική διαδικασία.
«Σώστε την τοπική αγορά»
Την εξαιρετικά δύσκολη θέση στην οποία βρίσκονται οι περίπου 320 επιχειρήσεις της περιοχής επισημαίνει στην «Εφ.Συν.» ο δήμαρχος Μινώα Πεδιάδας, Μανώλης Φραγκάκης.
«Το Αρκαλοχώρι που έσφυζε από ζωή είναι πλέον έρημη πόλη. Ο κεντρικός δρόμος με την αγορά και τα δεκάδες καταστήματα είναι πλέον μέρα νύχτα έρημος αφού οι περισσότεροι επιχειρηματίες δεν έχουν καν ανοίξει. Δεν είναι μόνο όσοι έπαθαν ζημιές. Η ψυχολογία του κόσμου είναι τέτοια που δεν υπάρχει καμία διάθεση και τα πάντα έχουν νεκρώσει. Πρέπει να δοθούν ουσιαστικά κίνητρα για να επιστρέψει η ζωή στους κανονικούς της ρυθμούς», αναφέρει ο ίδιος.
Ο Δήμος Μινώα έχει καταθέσει στην κυβέρνηση δέσμη επτά συγκεκριμένων προτάσεων για τη στήριξη των επιχειρήσεων, χωρίς να έχει μέχρι στιγμής λάβει συγκεκριμένες απαντήσεις, πέρα από μια γενικόλογη «θετική στάση».
Συγκεκριμένα ζητείται:
- Απαλλαγή ΕΝΦΙΑ από όλες τις επιχειρήσεις και όχι μόνο για όσες επλήγησαν.
- Επέκταση του δικαιώματος αναστολής εργασίας των εργαζομένων για όλες τις επιχειρήσεις για τουλάχιστον έξι μήνες.
- Η επιστρεπτέα προκαταβολή να γίνει μη επιστρεπτέα.
- Να πληρώνει το κράτος για έναν χρόνο τις ασφαλιστικές εισφορές των εργαζομένων (ΕΦΚΑ).
- Πάγωμα για έναν χρόνο όλων των δανειακών υποχρεώσεων.
- Απαλλαγή για έναν χρόνο από το τέλος επιτηδεύματος.
- Νέα μη επιστρεπτέα προκαταβολή για την ενίσχυση της ρευστότητας.
● Σημείωση: Ολα τα παραπάνω αφορούν και τον Δήμο Αρχανών-Αστερουσίων, που έχει μεν μικρότερη έκταση καταστροφών, όμως έχει επίσης κηρυχτεί σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης μετά τον σεισμό της 27ης Σεπτεμβρίου.
