Τελικά καταλάβατε τι έγινε στη Μαγαδασκάρη; Για μερικές μέρες ο «έγκριτος» τύπος της Δύσης (και στην ελληνόφωνη αποικία της φυσικά) ασχολήθηκε με την εξέγερση της «gen Z» (ζούμερ) στη Μαγαδασκάρη (Repoblikan’i Madagasikara) και στη συνέχεια… άκρα του τάφου σιωπή. Οι διαδηλώσεις που ξεκίνησαν στη Μαγαδασκάρη ως διαμαρτυρία λόγω μεγάλων καθημερινών διακοπών νερού και ηλεκτρισμού στην πρωτεύουσα Ανταναναρίβο και οδήγησαν στην πτώση του προέδρου Ραζοελινά, παρουσιάστηκαν από τα δυτικά ΜΜΕ με ένα μοτίβο παρόμοιο με εκείνο της φιλομοναρχικής εξέγερσης στο Νεπάλ: «η gen Z εξεγείρεται ενάντια στην δικτατορία και την εξαθλίωση απαιτώντας μια καλύτερη ζωή». Ωστόσο όπως είναι αναμενόμενο, για άλλη μια φορά τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Και το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν αποτελεί τη δεύτερη φάση της επανάστασης του Μαλαγασικού προλεταριάτου…
.
Για να καταλάβουμε τι συμβαίνει καλό θα ήταν να γνωρίσουμε τη Μαγαδασκάρη και να ανατρέξουμε στην πρόσφατη ιστορία της χώρας. Η Μαδαγασκάρη — το τέταρτο μεγαλύτερο νησί στον κόσμο — βρίσκεται στα ανοικτά της νότιας ανατολικής ακτής της Αφρικής. Αυτό το νησί, με τη μοναδική γεωγραφική του θέση και τους πλούσιους φυσικούς πόρους, ήταν πάντα ένας ελκυστικός προορισμός για εξερευνητές, επιστήμονες και αποικιοκράτες. Η Μαδαγασκάρη είναι ένας μοναδικός συνδυασμός βουνών, δασών, ερήμων και ακτών. Το νησί εκτείνεται σε έκταση 592.800 τ. χλμ., που είναι περίπου το μέγεθος της Γαλλίας και της Γερμανίας μαζί. Η ακτογραμμή της Μαδαγασκάρης έχει μήκος πάνω από 5.000 χιλιόμετρα, καθιστώντας την μία από τις μεγαλύτερες ακτές στον κόσμο.
.
Το νησί φιλοξενεί μια μοναδική χλωρίδα και πανίδα, της οποίας πολλά είδη βρίσκονται μόνο στη Μαδαγασκάρη. Τα δάση του νησιού, τα οποία καλύπτουν περίπου το 20% της επικράτειάς του, φιλοξενούν περισσότερα από 200 είδη δέντρων, συμπεριλαμβανομένων των διάσημων δέντρων μπαομπάμπ και έβενων. Η Μαδαγασκάρη είναι ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς βανίλιας στον κόσμο και οι ακτές της είναι πλούσιες σε αλιευτικούς πόρους. Ωστόσο, η γεωγραφική θέση και οι φυσικοί της πόροι θέτουν επίσης ορισμένες προκλήσεις για την ανάπτυξή της. Το νησί με 32 εκατομμύρια κατοίκους και 18 διαφορετικές φυλές (κύριες φυλές είναι οι Τσιμιχέτι, οι Μπάρα, οι Σακαλάβα, οι Ανταντρόι, οι Μπετσιμισαράκα, οι Ανταϊμόρο) διατρέχει υψηλό κίνδυνο φυσικών καταστροφών, όπως κυκλώνες και ξηρασίες, οι οποίες μπορούν να προκαλέσουν σημαντικές ζημιές στην οικονομία και τις υποδομές της χώρας. Επιπλέον, ο ντόπιος πλούτος προσελκύει την… προσοχή διεθνών «επενδυτικών» εταιρειών, γεγονός που οδηγεί σε αισχρή εκμετάλλευση και υποβάθμιση του περιβάλλοντος.
.
Η αποικία Μαγαδασκάρη
Στην σχετικά πρόσφατη ιστορία του νησιού, το 1883, η Γαλλία κήρυξε πόλεμο στο Βασίλειο της Μαδαγασκάρης. Στη μάχη του Φαραφάτσε (Farafatse) τον Σεπτέμβρη του 1885, ο στρατός της Μαλαγασίων νίκησε τις γαλλικές δυνάμεις, αλλά η γενική στρατιωτική υπεροχή της Γαλλίας ανάγκασε τη Βασίλισσα της μοναρχίας των Μερίνα να συμφωνήσει στην υπογραφή της ειρήνης. Σύμφωνα με τους όρους, όλες οι εξωτερικές σχέσεις του Βασιλείου μεταφέρθηκαν στη δικαιοδοσία των Γάλλων και καταβλήθηκε τεράστια συνεισφορά. Το 1890, η Μεγάλη Βρετανία αναγνώρισε τα δικαιώματα της Γαλλίας στη Μαδαγασκάρη, σε αντάλλαγμα για την παραίτηση της Γαλλίας από αξιώσεις στο νησί της Ζανζιβάρης (Zanzibar). Με βάση τα αποτελέσματα του 2ου Γαλλο-Μαλαγασικού πολέμου του 1894-1895 ένα γαλλικό προτεκτοράτο ιδρύθηκε πάνω από το νησί (protectorat français de Madagascar). Τον Ιούνη του 1896, το γαλλικό κοινοβούλιο κήρυξε την προσάρτηση της Μαδαγασκάρης ως αποικία και η βασιλική οικογένεια των Μερίνα εξορίστηκε στην Αλγερία. Διαχρονικά οι γαλλικές προσπάθειες να εγκατασταθούν στο νησί συνάντησαν επίμονη αντίσταση από τον τοπικό πληθυσμό (το κίνημα Menalamba το 1895-1897, η εξέγερση Sakalawa το 1897-1900 κ.λ.π.).
Το 1897, η διοίκηση της Μαδαγασκάρης ανατέθηκε σε Γάλλο Γενικό Κυβερνήτη. Αναπτύχθηκε περαιτέρω η καλλιέργεια «εξωτικών» φυτειών όπως καφές, βανίλια, γαρίφαλα, καπνός κ.λ.π. που εκμεταλλευόταν αποκλειστικά οι Γάλλοι.
Μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, το εθνικό απελευθερωτικό κίνημα άρχισε να αυξάνεται στη Μαδαγασκάρη. Τον Μάη του 1929 πραγματοποιήθηκε μαζική διαδήλωση στhn Ανταναναρίβο (Antananarivo), όπου για πρώτη φορά υποβλήθηκε αίτημα για ανεξαρτησία. Το 1946, η Μαδαγασκάρη έλαβε το καθεστώς υπερπόντιου εδάφους της Γαλλίας στο πλαίσιο της Γαλλικής Ένωσης, οι κάτοικοί της έλαβαν το δικαίωμα στη γαλλική υπηκοότητα και το δικαίωμα εκπροσώπησης στο γαλλικό κοινοβούλιο. Τα πρώτα πολιτικά κόμματα της Μαδαγασκάρης άρχψισαν να εμφανίζοονται: το Δημοκρατικό Κίνημα για την αναγέννηση της Μαδαγασκάρης (Mouvement démocratique de la rénovation malgache, M.D.R.M.) το 1946, το κόμμα των Απόκληρων της Μαδαγασκάρης (Parti des déshérités de Madagascar, PADESM) το 1946, το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Μαδαγασκάρης (Parti social-démocrate malgache, SDP) το 1956, το οποίο υποστήριζε την ανεξαρτησία της Μαδαγασκάρης διατηρώντας παράλληλα στενούς δεσμούς με τη Γαλλία.
Στα τέλη Μάρτη του 1947, μια ένοπλη εξέγερση του λαού της Μαδαγασκάρης ξεκίνησε στις ανατολικές επαρχίες της Μαδαγασκάρης με τα συνθήματα της χορήγησης αυτονομίας στο νησί. Την εξέγερση κατέστειλαν βάναυσα οι αποικιακές αρχές. Στη δεκαετία του 1950, το εθνικό απελευθερωτικό κίνημα ηγούνταν από συνδικαλιστικές οργανώσεις, ενωμένες το 1956 στην Γενική Συνομοσπονδία Συνδικάτων Εργαζομένων της Μαδαγασκάρης – Firaisan’ny Sendikan’ny Mpiasa Eto Madagasikara, FISEMA), οι οποίες ξεκίνησαν μαζικές απεργίες σε πολλές πόλεις του νησιού. Το 1958, ως αποτέλεσμα της συγχώνευσης έξι κομμάτων της αριστερής πτέρυγας του εθνικού απελευθερωτικού κινήματος, δημιουργήθηκε το Κόμμα του Κογκρέσου για την Ανεξαρτησία της Μαδαγασκάρης (Parti du congrès de l’indépendance de Madagascar, ACFM), το οποίο απαίτησε την πλήρη ανεξαρτησία της Μαδαγασκάρης, την εκκαθάριση των Γαλλικών στρατιωτικών βάσεων στο νησί και αμνηστία για όλους τους φυλακισμένους του εθνικού απελευθερωτικού κινήματος. Η Μαδαγασκάρη ανακηρύχθηκε αυτόνομη δημοκρατία εντός της Γαλλικής Κοινότητας (Communauté française) στις 14 Οκτώβρη 1958. Ο ηγέτης του SDP Φιλιμπέρ Τσιρανανά (Philibert Tsiranana, 18/10/1910-16/4/1978) έγινε ο πρώτος πρόεδρος της Μαδαδασκάρης και πρόεδρος του Συμβουλίου των Υπουργών. Το Σύνταγμα της Μαδαγασκάρης υιοθετήθηκε στις 29 Απρίλη του 1959.
Η ανεξάρτητη Μαδαγασκάρη
.
Τον Απρίλη του 1960, ο Φιλιμπέρ Τσιρανανά υπέγραψε μια σειρά συμφωνιών συνεργασίας με τη Γαλλία, οι οποίες παρείχαν στην τελευταία την ευκαιρία να παρεμβαίνει στις εσωτερικές υποθέσεις της Μαδαγασκάρης. Στις 26 Ιούνη 1960, ανακηρύχθηκε η ανεξάρτητη Δημοκρατία της Μαδαγασκάρης, αλλά παρέμεινε μέχρι το 1973 ως μέρος της Γαλλικής Κοινότητας. Ωστόσο η νεοσύστατη «Δημοκρατία της Μαδαγασκάρης» δεν κατάφερε να ξηλώσει τους ισχυρούς μηχανισμούς καταλήστευσης πόρων από τους Γάλλους αποικιοκράτες, ενώ τα πλούσια σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο «Διάσπαρτα νησιά του Ινδικού Ωκεανού» (Îles Éparses de l’océan Indien, είναι μικρά νησάκια γύρω από το κεντρικό που πριν από την αποικιοποίηση του νησιού από τους Γάλλους ήταν μαλαγασικά. Περιλαμβάνουν τα νησιωτικά συγκροτήματα: Bassas da India, Île Europa, Îles Glorieuses, Île Juan de Nova, Île Tromelin συνολικής έκτασης γης 53,19 χλμ2 και θαλάσσιας έκτασης 640.400 χλμ2 και υπάγονται στα Γαλλικά Νότια και Ανταρκτικά Εδάφη — Terres australes et antarctiques françaises — σαν γαλλική υπερπόντια περιοχή στον νότιο Ινδικό Ωκεανό) παραμένουν μέχρι σήμερα υπό Γαλλική κυριαρχία. Έτσι το νησί πέρασε ουσιαστικά σε νεοαποικιοκρατική φάση.
.
Κατά την περίοδο της «Πρώτης Δημοκρατίας» (1960-1972), η οικονομία της Μαδαγασκάρης αναπτύχθηκε με αργό ρυθμό, κυρίως λόγω της εξάρτησης από το ξένο κεφαλαίο. Την 18 Μάη 1972 υπό συνθήκες βαθιάς οικονομικής και κοινωνικοπολιτικής κρίσης, ο Φιλίμπερ Τσιρανανά αναγκάστηκε να ανακοινώσει τη διάλυση της κυβέρνησης και να μεταβιβάσει την εξουσία στον στρατηγό Γκάμπριελ Ραμανάντσουα (Gabriel Ramanantsoa, 13/4/1906-9/5/1979).
Η κυβέρνηση του Ραμανάντσουα αναθεώρησε τις άνισες Γαλλο-Μαλαγασικές συμφωνίες του 1960 και υπέγραψε νέες συνθήκες τον Ιούνη του 1973, σύμφωνα με τις οποίες οι γαλλικές στρατιωτικές βάσεις εξαλείφθηκαν στη Μαδαγασκάρη και τα γαλλικά στρατεύματα αποσύρθηκαν από το νησί. Οι διπλωματικές σχέσεις μεταξύ της ΕΣΣΔ και της Δημοκρατίας της Μαδαγασκάρης ξεκίνησαν στις 29 Σεπτέμβρη 1972. Ο Ραμανάντσουα περιόρισε τις δραστηριότητες του ξένου κεφαλαίου και ξεκίνησε την απόσυρση της Μαδαγασκάρης από τη ζώνη του γαλλικού φράγκου. Η πολιτική του Ραμανάντσουα προκάλεσε δυσαρέσκεια μεταξύ των ντόπιων ελίτ που επικεντρώθηκαν στη συνεργασία με τη Γαλλία και τις ξένες εταιρείες.
Τον Φλεβάρη του 1975, ο Ραμανάντσουα παραιτήθηκε και η εξουσία στη χώρα πέρασε για έξι μόλις μέρες στον συνταγματάρχη Ρίτσαρντ Ρατσιαντράβα (Richard Ratsimandrava, 21/5/1931-11/2/1975) ο οποίος και δολοφονήθηκε. Τότε ανέλαβε η Εθνική Επιτροπή Στρατιωτικής Διοίκησης (Comité national de direction militaire) υπό την προεδρία του στρατηγού Αντριαμαχάζο (Gilles Andriamahazo, 5/5/1919-13/11/1989). Στις 15 Ιούνη 1975 με πρωτεργάτη τον αξιωματικό του πολεμικού ναυτικού Ντιντιέ Ρατσιράκα (Didier Ratsiraka, 4/11/1936-28/3/2021) που ήταν γνωστός τότε και ως «Κόκκινος Ναύαρχος», (ίδρυσε το κόμμα Ένωση για την Αναγέννηση της Μαδαγασκάρης — Association pour la Renaissance de Madagascar, AREMA) γίνεται πραξικόπημα από τον στρατό με παλλαϊκή νομιμοποίηση και η χώρα για πρώτη φορά προσπαθεί να κόψει κάθε δεσμό με την δύση. Αντιλαμβανόμενος την δυναμικότητα της εποχής ο Ρατσιράκα στρέφεται προς την ΕΣΣΔ και επιχειρεί να σχεδιάσει κεντρικά την οικονομία, εθνικοποιώντας όλες τις βασικές παραγωγικές μονάδες του νησιού.
Σε δημοψήφισμα στις 21 Δεκέμβρη 1975, ο Ντινιέ Ρατσιράκα επιβεβαιώθηκε ως πρόεδρος της χώρας. Ταυτόχρονα, εγκρίθηκε το νέο Σύνταγμα της Μαδαγασκάρης, η χώρα ονομάστηκε «Λαϊκή Δημοκρατία της Μαδαγασκάρης». Ξεκίνησε η υλοποίηση ενός μακροπρόθεσμου προγράμματος κοινωνικοοικονομικού μετασχηματισμού, ο χάρτης της Σοσιαλιστικής Επανάστασης της Μαδαγασκάρης, ο οποίος προέβλεπε την εθνικοποίηση βασικών μέσων παραγωγής, τραπεζών και ασφαλιστικών εταιρειών, την εισαγωγή κρατικού μονοπωλίου του εξωτερικού εμπορίου και τη συνεταιριστική γεωργία. Τα επόμενα χρόνια, η ηγεσία της «Δεύτερης Δημοκρατίας» έθεσε σε εφαρμογή τις διατάξεις του Χάρτη. Το 1982 και το 1989, ο Ρατσιράκα επανεκλέχθηκε στην προεδρία.
Φυσικά όπως είναι αναμενόμενο οι μετέπειτα συγκυρίες της εποχής δεν άφησαν ανεπηρέαστη την κατάσταση και εκεί. Η απότομη επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης, συμπεριλαμβανομένης της πτώσης των τιμών των εξαγωγικών καλλιεργειών, οδήγησε το 1986 στην απόρριψη από την κυβέρνηση της Μαδαγασκάρης της πορείας της κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης που διακηρύχθηκε στον Χάρτη. Ο Ρατσιράκα ακολουθεί πλέον μια πολύ πιο φιλελεύθερη πολιτική ελεύθερης αγοράς υποστηριζόμενη από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την Παγκόσμια Τράπεζα.
.
Τον Οκτώβρη του 1991, υπό την πίεση της αντιπολίτευσης, ο Ρατσιράκα απομακρύνθηκε από την εξουσία. Το 1992 εγκρίθηκε ένα νέο Σύνταγμα, η χώρα ονομάστηκε «Δημοκρατία της Μαδαγασκάρης», η οποία ενοποίησε την κοινοβουλευτική μορφή κυβέρνησης («Τρίτη Δημοκρατία»). Ο ιδρυτής του κόμματος Εθνική Ένωση για τη Δημοκρατία και την Ανάπτυξη (Union nationale pour la démocratie et le développement, UNDD) Αλμπέρτ Ζαφί (Albert Zafy, 1/5/1927-13/10/2017) κέρδισε τις προεδρικές εκλογές στις 25 Νοέμβρη 1992. Ακολουθώντας τις εντολές του ΔΝΤ και της Διεθνούς Τράπεζας για την Ανασυγκρότηση και την Ανάπτυξη (International Bank for Reconstruction and Development, IBRD), ο Ζαφί έκανε μια σειρά από χαοτικά βήματα για την «απελευθέρωση» της οικονομίας, η οποία, ωστόσο, δεν οδήγησε σε σταθεροποίηση της εσωτερικής πολιτικής κατάστασης. Στα τέλη Ιούλη του 1996, ο Ζαφί απομακρύνθηκε από το αξίωμα του ως αποτέλεσμα απαγγελίας κατηγορίας διαφθοράς. Οι προεδρικές εκλογές στις 29 Δεκέμβρη 1996 έφεραν τη νίκη πάλι στον Ρατσιράκα. Το 1998, το Σύνταγμα της Μαδαγασκάρης τροποποιήθηκε ξανά, οι προεδρικές εξουσίες επεκτάθηκαν και οι επαρχίες της Μαδαγασκάρης απέκτησαν αυτονομία.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα του 1ου γύρου των προεδρικών εκλογών στις 16 Δεκέμβρη 2001, ο δήμαρχος της πρωτεύουσας της Μαδαγασκάρης Μαρκ Ραβαλομανάνα (Marc Ravalomanana, 12/12/1949-), έλαβε την πλειοψηφία των ψήφων (46,21%), και αντιτάχθηκε στη διεξαγωγή του 2ου γύρου εκλογών. Συγκρούσεις ξέσπασαν στο Αταναναρίβο μεταξύ υποστηρικτών των δύο υποψηφίων. Στις 22 Φλεβάρη 2002, ο Ρατσιράκα κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Στις 6 Μάη 2002, ο Ραβαλομανάνα ανακηρύχθηκε χωρίς το δεύτερο γύρο των εκλογών πρόεδρος της Μαδαγασκάρης με σαφώς παράνομη απόφαση του Ανώτατου Συνταγματικού Δικαστηρίου. Ο Ραβαλομανάνα με καθαρό φιλοδυτικό πρόσημο συνέχισε να επιδεινώνει τις ούτως ή άλλως άθλιες συνθήκες διαβίωσης των ανθρώπων του νησιού ξεζουμίζοντάς το, συνεργαζόμενος με τους αποικιοκράτες της Γαλλίας – αλλά και την υπόλοιπη δύση – μέσα από την εταιρεία του ΤΙΚΟ. Τον Δεκέμβρη του 2006, ο Μαρκ Ραβαλομανάνα επανεκλέχθηκε πρόεδρος. Το 2007 εγκρίθηκαν τροποποιήσεις στο Σύνταγμα, προβλέποντας τη μετάβαση σε μια νέα διοικητική διαίρεση, την παροχή πρόσθετων εξουσιών στον Πρόεδρο και την εισαγωγή της αγγλικής ως τρίτης επίσημης γλώσσας μετά τα μαλαγασικά και τα γαλλικά.
.
Στις 17 Μάρτη 2009, ο πρώην δήμαρχος της Ανταναναρίβο (Antananarivo) και ηγέτης της αντιπολίτευσης Αντρί Ραζοελίνα (Andry Rajoelina, 30/5/1974-) εν μέσω κατακλυσμού λαϊκής οργής ανατρέπει τον Ραβαλομανάνα έπειτα από ανταρσία, για άλλη μια φορά εντός του στρατού. Έγινε επικεφαλής της Ανώτατης Μεταβατικής Διοίκησης (Haute autorité de la transition) της Δημοκρατίας της Μαδαγασκάρης με καθήκοντα προέδρου. Ο Μ. Ραβαλομανάνα διέφυγε στη Νότια Αφρική. Η Αφρικανική Ένωση (African Union, AU), η Κοινότητα Ανάπτυξης της Νότιας Αφρικής (Southern African Development Community, SADC) και οι κύριοι εταίροι της Μαδαγασκάρης (ΕΕ και Ηνωμένες Πολιτείες) δεν αναγνώρισαν το νέο καθεστώς. Οι ΗΠΑ απέκλεισαν την χώρα από τον Νόμο για την Ανάπτυξη και τις Ευκαιρίες στην Αφρική (African Growth and Opportunity Act, AGOA, με δηλωμένο σκοπό αυτού του νόμου να βοηθήσει τις οικονομίες της υποσαχάριας Αφρικής και να βελτιώσει τις οικονομικές σχέσεις μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της περιοχής, δημιουργώντας έτσι μεγαλύτερη εξάρτηση των χωρών αυτών) και η ΕΕ σταμάτησε να χορηγεί αναπτυξιακή βοήθεια. Αυτό οδήγησε τη χώρα σε πέντε χρόνια πολιτικής απομόνωσης και οικονομικών κυρώσεων.
Τον Δεκέμβρη του 2010, η Μαδαγασκάρη υιοθέτησε και πάλι ένα νέο Σύνταγμα (το Σύνταγμα της «Τέταρτης Δημοκρατίας»). Έξι επαρχίες, ως μία από τις μορφές διοικητικής-εδαφικής διαίρεσης, αποκαταστάθηκαν, η ηλικία για τους προεδρικούς υποψηφίους μειώθηκε στα 35 χρόνια, τα αγγλικά αφαιρέθηκαν από τον κατάλογο των επίσημων γλωσσών.
Μέσω πολύπλοκων και μακρών διαπραγματεύσεων που διεξήχθησαν υπό την αιγίδα της SADC, αναπτύχθηκε και υπογράφηκε «χάρτης πορείας» το 2011. Σύμφωνα με τις διατάξεις του, στα τέλη του 2013 έγιναν οι προεδρικές εκλογές που είχαν αναβληθεί επανειλημμένα στη χώρα. Στις οποίες, με απαίτηση της «διεθνούς κοινότητας», δεν συμμετείχαν ούτε ο Ραζοελίνα ούτε ο Ραβαλομανάνα. Ο νικητής ήταν ο Έρι Ρατζαουναριμαμπιανίνα (Hery Rajaonarimampianina, 6/11/1958-) πρώην Υπουργός Οικονομικών στην κυβέρνηση του Α. Ρατζουελίνα, ο οποίος σαν πρόεδρος έκανε φιλοδυτική στροφή αρνούμενος να εντείνει την συνεργασία του με Ρωσία και Κίνα όπως δρομολόγησε ο Αντρί Ραζοελίνα. Ο νέος πρόεδρος δεν πέτυχε πολιτική σταθερότητα, διέφυγε για λίγο από μια κατηγορία διαφθοράς το 2015, ενώ μια δεύτερη κατηγορία τον απείλησε την άνοιξη του 2018. Ενδεικτικό της πολιτικής ανωμαλίας ήταν ο πρωθυπουργός της χώρας που άλλαξε τρεις φορές σε τέσσερα χρόνια. Απέτυχε επίσης να στρέψει τη Μαδαγασκάρη σε πορεία οικονομικής ανάπτυξης.
Οι επόμενες προεδρικές εκλογές πραγματοποιήθηκαν τον Νοέμβρη-Δεκέμβρη του 2018. Ο κύριος αγώνας ξεδιπλώθηκε μεταξύ του Αντρί Ραζοελίνα και του Μαρκ Ραβαλομανάνα. Ο πρώτος γύρος των εκλογών στις 7 Νοέμβρη επιβεβαίωσε την αναμενόμενη ένταση του προεκλογικού αγώνα: ο Ραζοελίνα κέρδισε το 39,23% των ψήφων, ο Ραβαλομανάνα – 35,35% και ο Ρατζαουναριμαμπιανίνα, ήταν σημαντικά πίσω τους με 8,82%. Στις 19 Δεκέμβρη 2018 πραγματοποιήθηκε ο δεύτερος γύρος εκλογών και κέρδισε ο Αντρί Ραζοελίνα (55,66% των ψήφων).
Οι εκλογές για την Εθνοσυνέλευση, που πραγματοποιήθηκαν στις 27 Μάη 2019, οδήγησαν σε μια πειστική νίκη για τον συνασπισμό του ο οποίος κέρδισε 84 από τις 151 έδρες (το 55,63% των εδρών στο Κοινοβούλιο), ενώ συνολικά 85 κόμματα συμμετείχαν στις βουλευτικές εκλογές του 2019. Τον Οκτώβρη του 2019, ο Ραζοελίνα συμμετείχε στη σύνοδο κορυφής «Ρωσία – Αφρική» στο Σότσι (Сочи).
Ο Ραζοελινά προσπάθησε να εστιάσει στην ανάπτυξη των υποδομών του νησιού μέσα από την ένταξη της χώρας στο κινεζικό πρόγραμμα Belt and Road Initiative, ενώ τον Μάρτη του 2022 υπέγραψε στρατιωτική συνεργασία με την Ρωσία με πενταετή διάρκεια. Με όλα αυτά έγινε στόχος των δυτικών νεο-αποικιοκρατών. Το 2023 επανεκλέχθηκε στη θέση του προέδρου.
Η σταγόνα όμως που ξεχείλισε το ποτήρι για τους δυτικούς και ιδιαίτερα για την Γαλλία ήταν η αναζωπύρωση των συζητήσεων τον περασμένο Ιούνη από τον Ραζοελίνα για την επιστροφή των Îles Éparses στην Μαγαδασκάρη, προκειμένου να μπορέσει να καλύψει τις ενεργειακές ανάγκες της χώρας.
Η εξέγερση
.
Οι μαζικές διαδηλώσεις στο νησί ξεκίνησαν στις 25 Σεπτέμβρη, όταν μια ομάδα νεαρών με το όνομα «Γενιά Z της Μαδαγασκάρης» βγήκε στους δρόμους. Σαν αιτία προβλήθηκε το πραγματικό πρόβλημα με τις διακοπές νερού και ηλεκτρικού ρεύματος. Οι συμμετέχοντες εξέφρασαν επίσης τη δυσαρέσκειά τους για την αδυναμία του προέδρου Αντρί Ραζοελίνα να λύσει τα προβλήματα της φτώχειας και της διαφθοράς μεταξύ των αξιωματούχων.
Ο δυτικός τύπος πρόβαλε έντονα τη νεανική εξέγερση στη Μαδαγασκάρη, σημειώνοντας ότι επηρεάστηκε μόνο από παρόμοια γεγονότα. Είναι εκπληκτικά όμοια με τις εικόνες που έχουμε ήδη δει: στο Νεπάλ, στις Φιλιππίνες, στην Ινδονησία, στο Ανατολικό Τιμόρ, στη Σρι Λάνκα, στο Μπαγκλαντές, στην Κένυα και στην Ινδονησία.
Τα δυτικά ΜΜ«Ε» πρόβαλλαν ότι η διαμαρτυρόμενοι δεν χρησιμοποίησαν μόνο την «πειρατική» σημαία από την anime σειρά «One Piece» που δανείστηκαν από αυτήν, αλλά είχαν και εξαιρετικά παρόμοια χαρακτηριστικά με τα γεγονότα στις άλλες χώρες. Ότι όπως και σε άλλες χώρες της Ανατολής, όπου ξέσπασαν «νεανικές επαναστάσεις», τα παραδοσιακά πολιτικά κόμματα έχασαν εντελώς την πρωτοβουλία και δεν είχαν καμία επιρροή στη νεότερη γενιά. Ότι όπως και σε άλλες χώρες, οι μικρές ομάδες νεαρών ακτιβιστών επικοινωνούσαν μέσω των κοινωνικών δικτύων, από τις οποίες η πιο γνωστή ομάδα σήμερα είναι η «Gen Z Madagascar». Και όπως και αλλού, οι νέοι δεν χρησιμοποίησαν καμία από τις συνήθεις πολιτικές ορολογίες…
Στη Μαδαγασκάρη, οι διοργανωτές των ταραχών που εξελίχθηκαν σε εξέγερση εκμεταλλεύτηκαν το πρόβλημα της χρόνιας έλλειψης νερού και ηλεκτρικού ρεύματος. Μόνο το ένα τρίτο του πληθυσμού έχει πρόσβαση σε ηλεκτρικό ρεύμα, αλλά και αυτό υποφέρει από συνεχείς διακοπές ρεύματος — συνήθως πάνω από οκτώ ώρες την ημέρα. Και, φυσικά και τη γενική δυσαρέσκεια του κόσμου από τη διαφθορά. Η πλειοψηφία των κατοίκων της Μαδαγασκάρης ζει σε συνθήκες φτώχειας. Η ακραία ξηρασία και οι πλημμύρες που προκλήθηκαν από κυκλώνες τα τελευταία χρόνια έθεσαν σε κίνδυνο τον σημαντικό για τη χώρα αγροτικό τομέα.
Η δύση αυτή την φορά στη Μαγαδασκάρη δεν κατάγγειλε τις διαδηλώσεις ως αντισυνταγματικές, αλλά αντιθέτως εξύμνησε «την επαναστατικότητα της gen Z» και στηλίτευσε τα χρόνια δομικά ζητήματα του νησιού, ελπίζοντας ουσιαστικά στην ανατροπή του Ραζοελίνα (αφού δεν ήταν τόσο υπάκουος όσο ήθελαν), την στιγμή που εκείνος παραδέχεται πως τα αιτήματα των διαδηλωτών είναι δίκαια, ενώ επανειλημμένα κατηγορεί τις διαδηλώσεις ως υποκινούμενες από δυτικές ΜΚΟ.
Στους διαδηλωτές προστέθηκαν κοινωνικές οργανώσεις και εργατικά συνδικάτα. Οι αρχές της Μαδαγασκάρης απάντησαν επιβάλλοντας απαγορευτικό κυκλοφορίας τη νύχτα στην πρωτεύουσα Ανταναναρίβο και σε άλλες μεγάλες πόλεις.
.
Τις επόμενες τρεις ημέρες, στην Ανταναναρίβο, την Αντσιράμπε (Antsirabe) και την Αντσιρανάνα (Antsiranana) πραγματοποιήθηκαν διαδηλώσεις που εξελίχθηκαν σε βίαιες συγκρούσεις με την αστυνομία. Οι διαδηλωτές έστησαν οδοφράγματα, έκαψαν ελαστικά και πέταξαν πέτρες. Οι αστυνομικοί χρησιμοποίησαν πλαστικές σφαίρες και δακρυγόνα. Τουλάχιστον 22 άτομα έχασαν τη ζωή τους και περίπου εκατό τραυματίστηκαν από τις συγκρούσεις κατά τη διάρκεια αυτών των ημερών.
Την τέταρτη ημέρα των διαδηλώσεων, ο πρόεδρος Αντρί Ραζοελίνα απευθύνθηκε στο έθνος μέσω της τηλεόρασης. Αναγνώρισε ότι χιλιάδες άνθρωποι έχουν δίκιο να είναι εξοργισμένοι με τις διακοπές στην παροχή νερού και ηλεκτρικού ρεύματος. Ανακοίνωσε την παραίτηση της κυβέρνησης και του πρωθυπουργού και υποσχέθηκε να βρει νέους αξιωματούχους μέσα από το κοινωνικό δίκτυο Linkedin!!!
Στις 9 Οκτώβρη, περίπου χίλιοι διαδηλωτές, οι περισσότεροι από τους οποίους φορούσαν μάσκες, ήρθαν σε σύγκρουση με την αστυνομία. Οι δυνάμεις ασφαλείας χρησιμοποίησαν δακρυγόνα για να διαλύσουν τους διαδηλωτές και άρχισαν να περιπολούν στους δρόμους με θωρακισμένα οχήματα.
Στις 11 Οκτώβρη, το Σώμα Στρατού Διαχείρισης Προσωπικού και Διοικητικών, Τεχνικών υπηρεσιών (Corps d’Armée des personnels et des services administratifs et techniques, CAPSAT) δημοσίευσε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ένα βίντεο στο οποίο επικρίνει την αυξανόμενη αστάθεια στη Μαδαγασκάρη και καλεί τις φιλοκυβερνητικές δυνάμεις να επιδείξουν αυτοσυγκράτηση. Μετά από αυτό, οι στρατιωτικοί του CAPSAT άρχισαν να εγκαταλείπουν μαζικά τα στρατόπεδα τους και να ενώνουν τις δυνάμεις τους με τους διαδηλωτές. Λίγες ώρες αργότερα, μαζί με τους «ζούμερ», εκπροσώπους των συνδικάτων και την αντιπολίτευση, εισέβαλαν στην πλατεία «13ης του Μάη» στην Ανταναναρίβο, όπου από τη δεκαετία του 1970 συμβολικά ανέβαιναν στην εξουσία οι νέες πολιτικές δυνάμεις.
Στις 12 Οκτώβρη, ο CAPSAT ανακοίνωσε ότι ανέλαβε τον έλεγχο των ενόπλων δυνάμεων, σημειώνοντας ότι από εδώ και στο εξής όλες οι διαταγές του στρατού, της πολεμικής αεροπορίας και του ναυτικού της χώρας θα δίνονται από αυτόν.
Την επόμενη μέρα, ο Ραζουελίνα έφυγε από τη χώρα με γαλλικό αεροπλάνο κατόπιν συμφωνίας με τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν (Emmanuel Jean-Michel Frédéric Macron · 21/12/1977-).
Στις 14 Οκτώβρη, η Εθνοσυνέλευση της Μαδαγασκάρης ψήφισε υπέρ της καθαίρεσης του προέδρου. Έτσι, ο Ραζουελίνα έχασε την εξουσία λόγω των διαδηλώσεων, χάρη στις οποίες κάποτε έγινε πρόεδρος.
.
Οι στρατιωτικοί της Μαδαγασκάρης, που κατέλαβαν την εξουσία στη χώρα, ανακοίνωσαν τη διαδικασία σχηματισμού νέας κυβέρνησης. Ο συνταγματάρχης της ελίτ μονάδας CAPSAT Μικαέλ Ραντριανιρίνα (Michaël Randrianirina, 23/8/1973-) κάλεσε τους πολίτες να ενώσουν τις δυνάμεις τους για να «αποκαταστήσουν το κράτος δικαίου στη χώρα». Δήλωσε ότι το ισχύον σύνταγμα της χώρας θα καταργηθεί. Θα δημιουργηθεί Ανώτατο Δικαστήριο Μεταρρυθμίσεων, το οποίο θα επανεξετάσει τα συνταγματικά θεμέλια της Μαδαγασκάρης μέσα σε δύο χρόνια, οπότε και θα γίνουν εκλογές. Στις 20 Οκτώβρη, ο στρατιωτικός ηγέτης του νησιωτικού κράτους διόρισε τον επιχειρηματία Χερίντσαλαμα Ρατζαναορίβελο (Herintsalama Andriamiasy Rajaonarivelo) ως νέο πρωθυπουργό της χώρας. Ο Μικαέλ Ραντριανιρίνα δήλωσε ότι, εκτός από τις δεξιότητες και την εμπειρία του νέου πρωθυπουργού, στην επιλογή του συνέβαλαν και οι σχέσεις του με… διεθνείς οργανισμούς κι επενδυτές που συνεργάζονται με τη χώρα!
.
Κι από πίσω τι;
Στη Μαγαδασκάρη πίσω από όλα αυτά τα γεγονότα που έγιναν κρύβεται ένα πιο σημαντικό πρόβλημα που μπορούν και εκμεταλλεύονται ακόμη οι αποικιοκρατικές δυνάμεις που ενδιαφέρονται για την λεηλασία της χώρας. Η καταστροφική ανικανότητα και, όπως φαίνεται, η απροθυμία της ντόπιας ελίτ να κάνει οποιεσδήποτε υποχωρήσεις προς ανακούφιση των λαϊκών προβλημάτων. Κατά τη διάρκεια των 65 χρόνων ανεξαρτησίας, η Μαδαγασκάρη ανακοίνωσε πολλές φορές την οικοδόμηση μιας «κοινωνίας γενικής ευημερίας», αλλά τίποτα δεν άλλαξε. Η οικονομία δεν αναπτύχθηκε, ενώ το βιοτικό επίπεδο των Μαλαγασίων μειώνεται συνεχώς, κάτι που δεν προκαλεί έκπληξη: με την τεράστια δημογραφική αύξηση – από 5 εκατομμύρια το 1960 σε 32 εκατομμύρια σήμερα – χωρίς οικονομική ανάπτυξη, ο πληθυσμός αναπόφευκτα φτωχαίνει. Το 2021-22, στη Μαδαγασκάρη επικράτησε επισήμως πείνα: η αποφυγή μαζικών θανάτων από την πείνα έγινε δυνατή μόνο χάρη στη διεθνή ανθρωπιστική βοήθεια. Η Μαδαγασκάρη είναι μία από τις φτωχότερες χώρες του κόσμου, και το κατά κεφαλήν ΑΕΠ ανήλθε πέρυσι σε μόλις 545 δολάρια. Η χώρα, πλούσια σε πολύτιμους λίθους, σπάνιες γαίες και βανίλια, κατέλαβε την 140η θέση μεταξύ 180 χωρών στην παγκόσμια κατάταξη για την αντίληψη της διαφθοράς για το 2024.
Ωστόσο, η Μαδαγασκάρη είναι στην πραγματικότητα μια χώρα με πολύ καλές προοπτικές. Εκτός από το ευνοϊκό για τη γεωργία κλίμα και την ύπαρξη πλούσιων ορυκτών πόρων (χρυσός, ασήμι, χαλκός, μαγγάνιο, πετρέλαιο, ουράνιο, τιτάνιο, νικέλιο, κοβάλτιο, χρώμιο, πολύτιμοι λίθοι), η Μαδαγασκάρη, μαζί με την Ανατολική και Νοτιοανατολική Ασία, ανήκει στις χώρες της «ρυζικής» κουλτούρας. Κουλτούρα, που απαιτεί εξαιρετική εργατικότητα και αποτελεί από μόνη της κινητήριο δύναμη ανάπτυξης, όπως συνέβη στην Κίνα τη Λ.Δ.Κορέας, το Βιετνάμ και άλλες «ρυζικές» χώρες. Στη Μαδαγασκάρη λόγω της πολύχρονης αποικιοκρατίας υπάρχει μια μακρά και ισχυρή ευρωπαϊκή επιρροή: το 85% του πληθυσμού είναι επίσημα χριστιανοί. Ακόμη και τα παραδοσιακά αγροτικά σπίτια στο κεντρικό οροπέδιο είναι χτισμένα με τον ίδιο τρόπο όπως στην Ευρώπη, μόνο που είναι εξαιρετικά πρόχειρα και κατασκευασμένα από κακής ποιότητας υλικά.
Όπως είδαμε στην ιστορία της Μαδαγασκάρης υπήρξαν συνεχείς στρατιωτικές ανατροπές, και κάθε φορά οι στρατιωτικοί παρέδιδαν την εξουσία σε πολιτικούς – στον σοσιαλδημοκράτη Ντινιέ Ρατσιράκα το 1975, στον φιλελεύθερο Μαρκ Ραβαλομανάνα το 2002, στον ακόμη πιο φιλελεύθερο Αντρί Ραζουελίνα το 2009. Είναι αμφίβολο αν ο στρατός της Μαδαγασκάρης είναι σε θέση να προτείνει αποτελεσματικούς διαχειριστές, όπως στο Σαχέλ. Εκεί οι στρατοί είναι πολυάριθμοι, πολύ καλά εκπαιδευμένοι, οι αξιωματικοί μορφωμένοι και οι ηγέτες τους ακολουθούν ξεκάθαρη αντιαποικιοκρατική πολιτική εμφορούμενοι από σοσιαλιστικά ιδανικά. Η Μαδαγασκάρη, παρά την ασιατική καταγωγή της μεγάλης πλειονότητας του πληθυσμού της, είναι αφρικανική χώρα. Δεν είναι γνωστό αν θα βρεθούν τώρα ηγέτες άλλου τύπου, προς όφελος του λαού, όπως δεν είναι γνωστό και ποια πολιτική γραμμή θα επιλέξουν οι νέοι ηγέτες του μεγάλου νησιού κάτω από τη σκέπη της δυτικής νεο-αποικιοκρατίας. Πολλές φορές ένα δίκαιο αίτημα της κοινωνίας γίνεται η αφορμή για μια αντιδραστική «έγχρωμη» επανάσταση, που εν τέλει θα τη ζημιώσει ακόμα παραπάνω χωρίς η ίδια να το κατανοεί.
Είναι προφανές ότι τα πρόσφατα γεγονότα στη Μαδαγασκάρη θα έχουν συνέπειες όχι μόνο για την ίδια τη χώρα. Μια παρατεταμένη κρίση μπορεί να δυσχεράνει την παράκτια ναυτιλία στο στενό της Μοζαμβίκης, να επηρεάσει την αλιεία και τα έργα διακρατικής υποδομής, γεγονός που θα έχει αντίκτυπο στις οικονομίες των γειτονικών χωρών. Σε περίπτωση παρατεταμένης αστάθειας, τόσο οι δυτικοί χρηματοοικονομικοί οργανισμοί και οι ιδιώτες επενδυτές όσο και η Κίνα, Ρωσία και Ινδία, που ασκούν ιδιαίτερη επιρροή στη Μαδαγασκάρη, θα επιδιώξουν να εκμεταλλευτούν την κατάσταση για να ενισχύσουν την επιρροή τους. Ήδη την Τρίτη 21/10/2025 ο πρέσβης της Ρωσίας στη Μαδαγασκάρη, Αντρέι Αντρέεφ (Андрей Андреев), έγινε δεκτός από τον πρόεδρο της μεταβατικής περιόδου συνταγματάρχη Μικαέλ Ραντριανιρίνα. «Οι δύο πλευρές συζήτησαν θέματα φιλικής συνεργασίας μεταξύ της Ρωσίας και της Μαδαγασκάρης κατά τη μεταβατική περίοδο», αναφέρθηκε σε δήλωση του γραφείου Τύπου της ρωσικής διπλωματικής αποστολής…
Ιδιαίτερα και κοινά χαρακτηριστικά
Όλες αυτές οι εξεγέρσεις σε διάφορες χώρες του κόσμου έχουν τα δικά τους ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Όμως πλέον αναδύονται σαφή κοινά μοτίβα. Αυτές οι εξεγέρσεις μας λένε πολλά πράγματα για τον χαρακτήρα της εποχής στην οποία έχουμε εισέλθει και αλλάζει τα «επαναστατικά» δεδομένα όπως τα γνωρίζαμε μέχρι τώρα.
Οι εξεγερμένες μάζες στο Νεπάλ, τις Φιλιππίνες, την Ινδονησία, το Ανατολικό Τιμόρ, στη Σρι Λάνκα, στο Μπαγκλαντές, στην Κένυα, στην Ινδονησία και στη Μαγαδασκάρη στρέφονται πρώτα απ’ όλα, ενάντια στη φτώχεια και τη διαφθορά. Οι δυτικοί σχολιαστές επισημαίνουν ότι τόσο η φτώχεια όσο και η διαφθορά είναι ένα δυσάρεστο χαρακτηριστικό του λεγόμενου «Τρίτου Κόσμου» και το παρουσιάζουν ως την αιτία της υποανάπτυξης. Φυσικά το κάνουν αυτό για να συγκαλύψουν τον ρόλο του ιμπεριαλισμού, που αποτελεί την βασική αιτία της φτώχειας, της διαφθοράς, της υποανάπτυξης και της εκμετάλλευσης. Ξεχνούν να πουν ότι παρόμοια χαρακτηριστικά κυριαρχούν σε όλες τις «αναπτυγμένες» καπιταλιστικές χώρες.
Το κεντρικό χαρακτηριστικό σε όλες αυτές τις περιπτώσεις είναι η αντίθεση ανάμεσα στη συντριπτική δύναμη που επέδειξαν οι εξεγερμένες μάζες και στο πόσο λίγα έχουν καταφέρει να αλλάξουν. Η λεγόμενη «αντιπολίτευση» έχει αποδειχθεί, στις περισσότερες περιπτώσεις, εξίσου σαθρή. Όταν αυτοί οι ηγετίσκοι της διαφθοράς απομακρυνθούν, άλλοι περιμένουν ήδη στα παρασκήνια για να τους αντικαταστήσουν στη θέση τους. Το θέμα είναι ότι για να τερματιστεί η διαφθορά, η φτώχεια, η εκμετάλλευση και η υπανάπτυξη πρέπει να τερματιστεί η κυριαρχία του κεφαλαίου. Αυτή η αντίθεση είναι το αποτέλεσμα της έλλειψης ενός καθοριστικού παράγοντα: της απουσίας επαναστατικής ηγεσίας. Η απόρριψη των πολιτικών κομμάτων σε όλες τις εξεγέρσεις αυτές αντανακλά, επίσης, το γεγονός ότι, στις περισσότερες περιπτώσεις, τα λεγόμενα «αριστερά» κόμματα είναι εξίσου χρεοκοπημένα με τα δεξιά!
Χωρίς ηγεσία, επικράτησε σύγχυση σχετικά με το πρόγραμμα και τον τελικό στόχο της κάθε εξέγερσης. Οι περισσότερες από αυτές τις εξεγέρσεις σταμάτησαν στη μέση και στις περισσότερες περιπτώσεις επωφελήθηκαν άλλες δυνάμεις — στην πλειονότητα συντηρητικές —, που εξυπηρετούν τα συμφέροντα της Δύσης. Επίσης παντού η στάση των ηγεσιών του εργατικού κινήματος, σε αντιδιαστολή με την τόλμη και τη μαχητικότητα της νεολαίας, χαρακτηρίστηκε από ατολμία και παθητικότητα. Η ξεκάθαρη επιθυμία των μαζών που εξεγείρονται σε «οπισθοδρομικές» καπιταλιστικές χώρες όπως το Νεπάλ, το Μπαγκλαντές, η Σρι Λάνκα, η Ινδονησία, η Μαγαδασκάρη κλπ, είναι να ξεφορτωθούν το διεφθαρμένο καθεστώς των σημερινών κυβερνήσεων.
Σίγουρα σε όλες αυτές τις χώρες υπάρχει έλλειψη επαναστατικής ηγεσίας με ένα σαφές σοσιαλιστικό πρόγραμμα και φιλολαϊκό προσανατολισμό. Όμως το ζήτημα είναι ότι οι συνθήκες των μαζών είναι υπερβολικά εξαθλιωμένες, απελπιστικές και άθλιες για να περιμένουν μέχρι να εμφανιστεί αυτή η πρωτοπόρα ηγεσία που απουσιάζει. Οι νέοι σε όλες τις χώρες είναι οι τελευταίοι που έχουν διάθεση να περιμένουν υπομονετικά μέχρι οι συνθήκες να ωριμάσουν… #
