Επιτρέψτε μου δύο – τρία λόγια για τους “τουρίστες πολέμου” στο Σεράγεβο, μια αποκάλυψη που έχει σοκάρει πολύ κόσμο.
ΕΙΔΑ-ΑΚΟΥΣΑ
Συμμετείχα ως υπολοχαγός εκείνη την εποχή στην Ελληνική Δύναμη Βοσνίας (ΕΛΔΥΒ) την περίοδο 1998-1999. Όπως σου έχω πει ήταν η καλύτερα οργανωμένη αποστολή της χώρας μας στο εξωτερικό, δικαιολογώντας απόλυτα τον ορισμό ως ειρηνευτική. Ουσιαστικά είχαμε ως αποστολή την μεταφορά-εξασφάλιση όλων των ειδών ανθρωπιστικής βοήθειας άλλα και υλικών-μέσων που θα χρησιμοποιούνταν για την ανοικοδόμηση μιας κατεστραμμένης από τον εμφύλιο χώρας που χώρισε στα τρία την πάλε ποτέ κραταιά Γιουγκοσλαβία (προς όφελος των ειρηνοποιών Ευρωπαίων κυρίως Γερμανών και βέβαια των Αμερικανών). Το κυριότερο δεν ταχθήκαμε με καμία από τις τρεις σωστές… πλευρές της ιστορίας της εποχής (Βόσνιοι Μουσουλμάνοι – Σερβοβόσνιοι Ορθόδοξοι – Κροατοβόσνιοι Καθολικοί).
ΠΟΛΙΟΡΚΙΑ ΤΟΥ ΣΕΡΑΓΕΒΟ
Η πολιορκία διήρκησε από το 1992 έως το 1996 και ήταν τρεις φορές μεγαλύτερη από τη Μάχη του Στάλινγκραντ. Θεωρείται η μεγαλύτερη σε διάρκεια πολιορκία πρωτεύουσας στη σύγχρονη ιστορία. Περισσότεροι από 11.500 άνθρωποι, μεταξύ των οποίων 1.600 παιδιά και έφηβοι, σκοτώθηκαν και περισσότεροι από 50.000 τραυματίστηκαν. Από τα υψώματα της πόλης, σερβοβοσνιακές δυνάμεις βομβάρδιζαν την πρωτεύουσα, της οποίας οι 360.000 κάτοικοι παρέμεναν εγκλωβισμένοι. Ο βομβαρδισμός της αγοράς του Σεράγεβο, από τις τραγικότερες ημέρες του πολέμου, με θύματα 67 αμάχους και 142 τραυματίες.
SNIPER ALLEY
.
Ουσιαστικά ήταν και είναι η κεντρική οδός που διασχίζει την πρωτεύουσα, σαν τη Συγγρού σκεφτείτε, όπου όμως αριστερά και δεξιά εκτός από ψηλά κτίρια -ιδανικές θέσεις για ελεύθερους σκοπευτές, περιβαλλόταν από υψώματα κατάλληλα για ανάπτυξη στρατιωτικών δυνάμεων. Από στρατιωτικής πλευράς όποιος είχε στον έλεγχό του αυτά τα υψώματα (Σέρβοι) έλεγχε και την πόλη και η λεωφόρος αυτή μεταρεπόταν σε death alley στην κυριολεξία.
.
Οι Βόσνιοι πολιορκημένοι κυκλοφορούσαν είτε με την κάλυψη στρατιωτικών οχημάτων και κοντέινερ που είχαν τοποθετηθεί αριστερά δεξιά του δρόμου, είτε από μια σήραγγα μήκους 800 μέτρων κάτω από το αεροδρόμιο – που οδηγούσε από την πολιορκημένη πόλη προς το ελεύθερο βοσνιακό έδαφος στην περιοχή του Μπούτμιρ. Το τέλος αυτής της σήραγγας είναι τώρα μουσείο.
.
ΑΣΤΙΚΟΙ ΜΥΘΟΙ – ΦΗΜΕΣ
Σε συζητήσεις με ντόπιους-κατοίκους αλλά και ξένους στρατιωτικούς επικρατούσαν αυτές οι φήμες για τρομερά πράγματα που έγιναν κατά τη διάρκεια της πολιορκίας του Σεράγεβο. Το γεγονός ότι σύμφωνα με καταθέσεις ειδικά αμερικανών που υπηρετούσαν εκείνοι την εποχή στη Βοσνία και μάλιστα σε θέσεις που διαχειρίζονταν πληροφορίες, τα ανθρώπινα σαφάρι δεν ήταν απλώς φήμες αλλά πραγματικότητα, μάλλον αποτελεί άλλη μια πικρή αλήθεια. Το σίγουρο είναι ότι όποιος κυκλοφορούσε ακάλυπτος σε αυτή τη λεωφόρο έθετε τον εαυτό του ως ελεύθερο στόχο σε λούνα παρκ, μόνο που από ότι φαίνεται το κέρδος δεν ήταν απλώς μια ανήθικη στρατιωτική νίκη-επιτυχία, ούτε ένα κουκλάκι από το λούνα παρκ, αλλά κάποιες χιλιάδες δολάρια για να κάνουν το “κέφι” τους κάποιοι εκτελώντας αμάχους.
ΚΑΤΑΛΑΒΑ
.
Είχα τη συνήθεια να έχω πάντα μαζί μου φωτογραφική μηχανή. Η πρώτη εικόνα που αντίκρισα μόλις προσγειώθηκε το αεροπλάνο στο αεροδρόμιο του Σεράγεβο ήταν τα απέναντι κτίρια με τους τοίχους τους να έχουν εκατοντάδες τρύπες από σφαίρες και βλήματα. Εκεί συνειδητοποιείς ότι χύθηκε πολύ μα πάρα πολύ αίμα. Επόμενη εικόνα οι τάφοι σε κάθε αυλή σπιτιού και το τεράστιο νεκροταφείο σε μια πλαγιά του Σεράγεβο. Άλλα μνήματα με σταυρό και άλλα με πέτρινα τουρμπάνια σαν καπελάκια.
.
Μιλάμε για το χειρότερο είδος πολέμου, τον εμφύλιο, που στη Βοσνία είχαμε όχι δύο αλλά τρεις αντιμαχόμενες πλευρές. Υπήρχαν περιοχές που την μέρα πολεμούσαν μαζί μουσουλμάνοι και ορθόδοξοι εναντίον καθολικών και την άλλη μουσουλμάνοι και καθολικοί εναντίων ορθοδόξων. Παράνοια.
.
Είχα παραβρεθεί στην πρώτη μετά τον πόλεμο συνάντηση των δύο θρησκευτικών ηγετών που έγινε στο Σεράγεβο. Ο ιμάμης των μουσουλμάνων και ο πατριάρχης Παύλος των Σέρβων (μια ασκητική μορφή καμιά σχέση με χρυσά άμφια ,σταυρούς κλπ). Εκτιμώ ότι εκείνη τη βραδιά ήταν που μπήκε ένα τέλος και τράβηξαν και οι δύο μια γραμμή αποδεχόμενοι εκατέρωθεν τα σφάλματα που είχαν γίνει οδηγώντας σε έναν ανελέητο εμφύλιο πόλεμο.
ΒΛΕΠΩ
Με αφορμή το “σαφάρι ανθρώπων”, την ολοένα αυξανόμενη τάση και προτροπή για ευρωπαϊκούς εξοπλισμούς και βέβαια το σχετικά πρόσφατο παρελθόν της χώρας μας που ενώ η Ευρώπη ξανακτιζόταν εμείς για λόγους που όλοι ξέρουμε συνεχίσαμε να πολεμάμε μεταξύ μας και κοιτώντας κάπως στις πίσω…σελίδες, βλέπω ότι δεν θέλουμε και πολύ να βρεθούμε και πάλι σε παρόμοιες καταστάσεις. Ο εθνικισμός κυριαρχεί παντού, το ίδιο και η οικονομική-ψυχολογική εξαθλίωση των λαών. Από την άλλη πρόθυμοι να ανάψουν το κάθε λογής φυτίλι υπάρχουν, κυκλοφορούν ανάμεσά μας…
Αυτός ή αυτή που κλωτσάει μια βάρκα με μετανάστες που έχει μέσα και μια έγκυο γυναίκα που προσεγγίζει μια ακτή και λέει “να μη γαμιόσν@ σα τη σκύλα να μην ήσουνα γκαστρωμένη μωρή! Κουνέλες! Εμείς σε γαμ@@αμε” εύκολα θα πάρει το όπλο και θα το στρέψει σε οποιονδήποτε δε γουστάρει στο μέλλον, απλά γιατί δεν είναι ίδιοι και γιατί έτσι θα τον πείσουν ότι πρέπει το κυρίαρχο σύστημα και η προπαγάνδα που αυτό θα χρησιμοποιεί.
Το ίδιο και αυτός που θα πεισθεί ότι για όλα τα δεινά του φταίνε οι απεργοί που δεν δουλεύουν, οι δάσκαλοι που διεκδικούν, οι νέοι που διαμαρτύρονται και αντιστέκονται. Δεν είμαστε μακριά…
