Ντροπή για την εγκατάλειψη στην Κνωσό: Στον καιρό αποδίδει το γεγονός το ΥΠΠΟ, αν και εμμέσως παραδέχεται πως το συγκεκριμένο σημείο δεν είχε συντηρηθεί αλλά είχε μπει στο πρόγραμμα για το… 2025. Κόντρα Μενδώνη – Ανδρουλάκη για το θέμα, αντιδράσεις αρχαιολόγων και ξεναγών.
Αλγεινή εντύπωση προκαλεί η κατάρρευση τμήματος της διάσημης τοιχογραφίας των δελφινιών στον αρχαιολογικό χώρο της Κνωσού, με την κριτική να αγγίζει ευθέως τη Λίνα Μενδώνη και τις υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού με καταγγελίες για ελλιπή συντήρηση του μνημείου, την ώρα μάλιστα που υποτίθεται ότι η χώρα μας προσπαθεί να εντάξει τα μινωικά ανάκτορα στον κατάλογο της UNESCO.
Η τοιχογραφία κατέπεσε το μεσημέρι της Παρασκευής και ενώ ο αρχαιολογικός χώρος τελούσε υπό εκκένωση λόγω των θυελλωδών ανέμων που έπνεαν στο Ηράκλειο. Συγκεκριμένα αποκολλήθηκαν δύο μεγάλα τμήματα της τοιχογραφίας των δελφινιών και έπεσαν στο πάτωμα, μέσα στα λεγόμενα «Διαμερίσματα της Βασίλισσας», στη μέση της ανατολικής πτέρυγας του ανακτόρου. Το περίεργο είναι πως το συγκεκριμένο σημείο είναι σε στεγασμένο χώρο, που έχει μεν ανοιχτές διόδους αέρα αλλά δεν βρίσκεται σε απευθείας επαφή με τις καιρικές συνθήκες, όπως π.χ. η ανάγλυφη τοιχογραφία του ταύρου στο διάσημο Βόρειο Πρόπυλο.
Το υπουργείο Πολιτισμού πάντως αποδίδει πλήρως την καταστροφή της τοιχογραφίας στις καιρικές συνθήκες τονίζοντας ασφαλώς πως δεν πρόκειται για την αυθεντική τοιχογραφία, η οποία εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Ηρακλείου, αλλά για αντίγραφο του 1960. Εστω και αντίγραφο όμως, η συγκεκριμένη τοιχογραφία αποτελεί πλέον αναπόσπαστο και σημαντικό μέρος του μνημείου καθώς έχει κατασκευαστεί και τοποθετηθεί στον χώρο από τους Ελβετούς συνεργάτες του Εβανς, πατέρα και γιο με το ίδιο όνομα, Emile Gillieron, μετά το 1925, όταν απομακρύνθηκαν τα πρωτότυπα.
Αν και το υπουργείο λέει πως το αντίγραφο της τοιχογραφίας είναι του 1960, εντούτοις στον τόμο που περιγράφει τις εργασίες που έγιναν από την επιστημονική επιτροπή της Κνωσού υπό τον Στυλιανό Αλεξίου («Κνωσός 2000-2008. Συντήρηση, στερέωση και ανάδειξη του ανακτόρου και του αρχαιολογικού χώρου») αναφέρεται πως το αντίγραφο της συγκεκριμένης τοιχογραφίας βρίσκεται στη θέση εκείνη από όταν την τοποθέτησε ο Gillieron (δηλαδή μεταξύ 1925-1930) μαζί με αντίγραφα άλλων τοιχογραφιών, όπως της «Χορεύτριας», του «Πρίγκιπα με τα Κρίνα», του «Ταύρου με την Ελιά» κτλ.
Κόντρα
Σε κάθε περίπτωση πάντως η κατάρρευση της τοιχογραφίας προκαλεί ήδη πολλές αντιδράσεις όχι μόνο μεταξύ αρχαιολόγων αλλά και των εμπλεκόμενων με τον τουρισμό (ξεναγοί, τουριστικοί πράκτορες κτλ) ενώ δημιούργησε και πολιτική αντιπαράθεση μεταξύ του προέδρου του ΠΑΣΟΚ και της Λίνας Μενδώνη. Συγκεκριμένα σε δήλωσή του ο (Ηρακλειώτης) Νίκος Ανδρουλάκης ανέφερε πως η κατάσταση που επικρατεί στην Κνωσό εκθέτει διεθνώς τη χώρα.
«Πρέπει η υπουργός να αναλάβει την ευθύνη. Είναι αδιανόητο αυτό που έχει συμβεί στην Κνωσό και πρέπει το υπουργείο να εξηγήσει για ποιο λόγο συνέβη και, μάλιστα, σε μια περίοδο όπου καθημερινά χιλιάδες άνθρωποι επισκέπτονται το μνημείο για να δουν την πολιτιστική μας κληρονομιά. Πρέπει λοιπόν να απολογηθεί η υπουργός άμεσα», επισήμανε (στο OPEN) ο Ν. Ανδρουλάκης. Απαντώντας με νέα ανακοίνωση η Λίνα Μενδώνη κατηγορεί τον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ ότι τορπιλίζει τον εθνικό στόχο της ένταξης των μινωικών ανακτόρων στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO τονίζοντας πως «από τον Σεπτέμβριο 2019 ώς το τέλος του 2023, πραγματοποιήθηκε -από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηρακλείου- η αποκατάσταση του “Μεγάρου του Βασιλέως”».
Ωστόσο, για το «Μέγαρο της Βασίλισσας», όπου βρίσκεται η τοιχογραφία που κατέρρευσε, η υπουργός λέει ότι «εκπονήθηκαν οι μελέτες για την αποκατάστασή του ώστε το έργο να ενταχθεί στο ΕΣΠΑ το 2025», επιβεβαιώνοντας στην ουσία ότι μέχρι σήμερα δεν έχει συντηρηθεί.
Για τις τεράστιες ελλείψεις στον αρχαιολογικό χώρο της Κνωσού έχει μιλήσει ήδη η πρόεδρος του Σωματείου Ξεναγών Κρήτης και Σαντορίνης, Ελένη Σαμαριτάκη, τονίζοντας πως, παρά την αύξηση του εισιτηρίου στα 20 ευρώ, αυτό δεν αντιστοιχεί στις υποδομές όσο και στις παρεχόμενες υπηρεσίες. «Δεν καθαρίζουν ούτε καν τα τζάμια στις τοιχογραφίες και πηγαίνουν οι τουρίστες και αφήνουν μηνύματα πάνω στη σκόνη», δηλώνει η ίδια, την ώρα που η Κνωσός είναι «η βιτρίνα της Κρήτης και η καρδιά του μινωικού πολιτισμού».
Παρά το γεγονός ότι η Κνωσός είναι «χρυσωρυχείο», παραμένει σε κατάσταση εγκατάλειψης, αναφέρει, ενώ και ο πρόεδρος των τουριστικών πρακτόρων Κρήτης, Μιχάλης Βλατάκης, κάνει λόγο για έναν αρχαιολογικό χώρο που στην ουσία έχει να συντηρηθεί από τη δεκαετία του 1960. «Τα εισιτήρια αυξάνονται, αλλά θα πρέπει να γίνονται και οι απαραίτητες εργασίες συντήρησης του μνημείου, ενώ ήδη υπάρχουν παράπονα από τους επισκέπτες που, παρά το υψηλό αντίτιμο, συναντούν αποκλεισμένες περιοχές, όπως ήταν και η αίθουσα με την τοιχογραφία των δελφινιών. Θα πρέπει να δοθεί έστω μια προσωρινή λύση για την αποκατάσταση στο συγκεκριμένο σημείο», δήλωσε (Cretalive) o κ. Βλατάκης.
Απανωτά επεισόδια
Ολα αυτά πάντως έρχονται σε συνέχεια μιας συνολικής απαξίωσης των μνημείων της χώρας και ενώ έχει ξεσπάσει αντίστοιχος σάλος με την απαράδεκτη χρήση της Ακρόπολης για τη διαφήμιση εταιρείας αθλητικών ειδών. Ειδικότερα στην Κρήτη, η κατάρρευση της τοιχογραφίας έρχεται μόλις μία εβδομάδα μετά και την πρόσφατη αποκάλυψη της «Εφ.Συν.» για τη διοργάνωση δεξίωσης στον αρχαιολογικό χώρο της Σπιναλόγκας (βλ. «Εκαναν τη Σπιναλόγκα χώρο δεξιώσεων» – 9.5.2025) με διοργανωτή τον Οργανισμό Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων (ΟΔΑΠ), δηλαδή το ίδιο το υπουργείο Πολιτισμού, στο πλαίσιο ενός τουριστικού συνεδρίου, αποκαλύπτοντας την τύχη και τον ρόλο που επιφυλάσσει η κυβέρνηση για τα μνημεία και τον πολιτισμό της χώρας.
