Κάποιοι για να ηρεμήσουν τη δική τους και τη συνείδηση των άλλων, βολεμένοι στον μικρόκοσμο τους, συνεχίζουν να ισχυρίζονται ότι «παρά κάποια προβλήματα, χάρη στην πρόοδο την ανάπτυξη της τεχνολογίας, των μηχανών και τη δημοκρατία, η ανθρωπότητα ζει πολύ καλύτερα από πριν»! Μάλλον —αν δεν το λένε εσκεμμένα— δεν ξέρουν και δεν θέλουν να μάθουν τίποτα για την ανθρωπότητα! Ενώ έχουμε υπόψιν την Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, του 1948, και ιδίως το άρθρο 25, που αναγνωρίζει το δικαίωμα στην τροφή ως τμήμα του δικαιώματος σε επαρκές βιοτικό επίπεδο, βλέπουμε ότι η αύξηση της πείνας και του παιδικού υποσιτισμού στον κόσμο συνεχίζεται για μια ακόμη συνεχόμενη χρονιά. Αυτό αντικατοπτρίζεται ξεκάθαρα στην τελευταία παγκόσμια έκθεση (The State of Food Security and Nutrition in the World 2024) του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ (Food and Agriculture Organization of the United Nations, FAO) για τις επισιτιστικές κρίσεις.
.
Σύμφωνα με στοιχεία για το 2024 —στον τρίτο κοντινότερο στον ήλιο πλανήτη με πληθυσμό 8,23 δις ανθρώπων, σύμφωνα με εκτιμήσεις για το 2025— ως αποτέλεσμα ένοπλων συγκρούσεων και μαζικού εκτοπισμού πληθυσμού, η παγκόσμια επισιτιστική ανασφάλεια παρέμενε μια σημαντική πρόκληση. Περισσότερα από 295 εκατομμύρια άτομα από 53 χώρες να αντιμετωπίζουν οξεία πείνα και βρίσκονται στο χείλος της επιβίωσης. Τα στοιχεία αυτά υπογραμμίζουν τον επίμονο χαρακτήρα της πείνας και του υποσιτισμού που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια. Για πέμπτη συνεχόμενη χρονιά, το ποσοστό του πληθυσμού που αντιμετωπίζει οξεία έλλειψη τροφίμων ξεπέρασε το 20%. Το 2024, ο αριθμός αυτός έφτασε το 22,6% και ο αριθμός των ανθρώπων που βρίσκονται στα πρόθυρα της καταστροφικής πείνας είναι τώρα διπλάσιος από ό,τι ένα χρόνο νωρίτερα. Αυτό είναι το υψηλότερο ποσοστό από την έναρξη της παρακολούθησης των δεδομένων. Τα στοιχεία αυτά υπογραμμίζουν τον επίμονο χαρακτήρα της πείνας και του υποσιτισμού που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις για το 2025 περίπου 889 εκατομμύρια άνθρωποι υποσιτίζονται, ενώ περισσότεροι από 20.000 άνθρωποι πεθαίνουν από την πείνα καθημερινά και περισσότεροι από 753,8 εκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε πόσιμο νερό. Παράλληλα εκτιμάται ότι καθημερινά δαπανώνται μόνο στις ΗΠΑ 126 εκατομμύρια δολάρια σε προγράμματα απώλειας βάρους! Σε έναν όμορφο και «ειρηνικό» κόσμο που οι κυβερνήσεις του δαπανούν περισσότερα από 3,2 δις δολάρια ημερησίως για στρατιωτικές δαπάνες…
Σε σχέση με την πείνα οι τάσεις σε περιφερειακό επίπεδο διαφέρουν σημαντικά. Ενώ η πείνα εξακολουθεί να αυξάνεται στην Αφρική, παρέμεινε σχετικά αμετάβλητη στην Ασία, και υπάρχει μικρή πρόοδος στη Λατινική Αμερική. Από το 2022 έως το 2023, η πείνα αυξήθηκε στη Δυτική Ασία, την Καραϊβική και στις περισσότερες περιοχές της υποσαχάριας Αφρικής. Η Αφρική παραμένει η περιοχή με το μεγαλύτερο εκτιμώμενο ποσοστό του πληθυσμού που αντιμετωπίζει πείνα —20,4%, σε σύγκριση με 8,1% στην Ασία, 6,2% στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική και 7,3% στην Ωκεανία. Ωστόσο, η Ασία εξακολουθεί να φιλοξενεί περισσότερους από τους μισούς από όλους όσους αντιμετωπίζουν πείνα στον κόσμο, περίπου 385 εκατομμύρια ανθρώπους. Η πείνα πλήττει επίσης σχεδόν 300 εκατομμύρια ανθρώπους στην Αφρική, πάνω από 40 εκατομμύρια στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική και πάνω από τρία εκατομμύρια στην Ωκεανία το 2023.
.
Στο τέλος του 2020, το 30% του παγκόσμιου πληθυσμού (πάνω από 2,3 δισεκατομμύρια άνθρωποι) στερήθηκε την πρόσβαση σε επαρκή διατροφή. Το 2020, η πείνα σκότωνε 8.500 παιδιά κάθε μέρα! Η κατάσταση έχει επιδεινωθεί από τότε. Είναι τα παιδιά που υποφέρουν περισσότερο, επειδή η πείνα έχει μακροπρόθεσμες συνέπειες για τη σωματική και πνευματική τους ανάπτυξη. Τα υποσιτισμένα παιδιά είναι δώδεκα φορές πιο πιθανό να πεθάνουν από τα υγιή παιδιά. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (ΠΟΥ), ο υποσιτισμός αποτελεί μακράν την κυριότερη αιτία παιδικής θνησιμότητας και προκαλεί το 35% των ασθενειών που πλήττουν παιδιά μικρότερα των 5 ετών.
Είναι επίσης σημαντικό να ληφθεί υπόψη ότι η παρακολούθηση των υπηρεσιών των Ηνωμένων Εθνών και άλλων διεθνών γραφειοκρατικών οργανισμών είναι πάντα εξαιρετικά προσεκτική και συντηρητική. Η εικόνα των δημοσιευμένων εκθέσεων είναι συνήθως ελλιπής και τείνει να υποβαθμίσει την πραγματική κλίμακα των καταστροφών, χρησιμοποιώντας μόνο αξιόπιστα επαληθεύσιμα δεδομένα σε ακραίες καταστάσεις· είναι γνωστό σε όλους ότι το σύνολο των δεδομένων που συλλέγονται δεν μπορούν να επαληθευτούν.
Σε όλον τον κόσμο εκτιμήθηκε για το 2024 ότι 1,05 δισεκατομμύρια τόνοι τροφίμων σπαταλήθηκαν ετησίως. Αυτό αντιστοιχεί περίπου στο ένα πέμπτο του συνόλου των τροφίμων που είναι διαθέσιμα για κατανάλωση από ανθρώπους. Σε παγκόσμιο επίπεδο, περίπου το 13,2% των παραγόμενων τροφίμων χάνεται μεταξύ συγκομιδής και λιανικής πώλησης, ενώ το 19% της συνολικής παγκόσμιας παραγωγής τροφίμων σπαταλιέται από τα νοικοκυριά των «πολιτισμένων» χωρών, τις υπηρεσίες τροφίμων και το λιανικό εμπόριο. Το υπόλοιπο ποσοστό καταστρέφεται συνήθως προγραμματισμένα σε χωματερές λόγω προγραμμάτων επιδοτήσεων και της πολιτικής διαμόρφωσης των τιμών κέρδους!
Η συνολική ποσότητα των απορριπτόμενων τροφίμων αποτελεί παγκόσμια τραγωδία, συμβάλλοντας στην πείνα, την κλιματική αλλαγή και τις οικονομικές απώλειες. Η απώλεια και η σπατάλη τροφίμων υπονομεύουν τη βιωσιμότητα των επισιτιστικών συστημάτων σε όλον τον κόσμο. Όταν τα τρόφιμα θάβονται ή σπαταλώνται, όλοι οι πόροι που χρησιμοποιήθηκαν για την παραγωγή τους —συμπεριλαμβανομένου του νερού, της γης, της ενέργειας, της εργασίας και του κεφαλαίου— πάνε χαμένοι. Επιπλέον, η διάθεση της απώλειας τροφίμων και των αποβλήτων σε χωματερές, οδηγεί σε εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Η απώλεια τροφίμων και τα απόβλητα επηρεάζουν αρνητικά την επισιτιστική ασφάλεια και τη διαθεσιμότητα τροφίμων, αλλά και συμβάλουν στην αύξηση του κόστους των τροφίμων, ενώ θα μπορούσαν άνετα να θρέψουν τους πεινασμένους της ανθρωπότητας.
.
Συγκρίνω μια παλιότερη έκθεση του 2014 από τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών. Υλικό από περασμένες εποχές θα πεις, το οποίο πολλοί σήμερα θα βρουν παρωχημένο, αλλά τα στοιχεία είναι εντυπωσιακά. Αναφέρει η έκθεση του 2014 με έναν πλανήτη που κατοικούσαν τότε 7,243 δις άνθρωποι:
«Ο υποσιτισμός αναφέρεται στην πρόσληψη τροφής που δεν επαρκεί για την κάλυψη των διατροφικών ενεργειακών απαιτήσεων για μια ενεργή και υγιή ζωή. Περίπου 805 εκατομμύρια άνθρωποι εκτιμάται ότι υποσιτίζονται χρόνια το 2012-14. Ο αριθμός αυτός έχει μειωθεί κατά 100 εκατομμύρια την τελευταία δεκαετία και κατά 209 εκατομμύρια από το 1990-92. Παρά την πρόοδο, ο αριθμός εξακολουθεί να είναι υψηλός και εξακολουθούν να υπάρχουν έντονες διαφορές μεταξύ των περιφερειών. Η Λατινική Αμερική και η Καραϊβική σημείωσαν τη μεγαλύτερη συνολική πρόοδο, με μέτρια πρόοδο στην υποσαχάρια Αφρική και τη Δυτική Ασία, οι οποίες έχουν πληγεί από φυσικές καταστροφές και συγκρούσεις».
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΗΕ, υπήρχε αρκετή τροφή που παραγόταν στον κόσμο για να παρέχει σε κάθε επισιτιζόμενο τουλάχιστον 4.000 θερμίδες την ημέρα. Στην πραγματικότητα, για το ένα τρίτο του πληθυσμού, τα στοιχεία έδειχναν ότι τρέφονταν μόνο με 2.360 θερμίδες ή πολύ λιγότερο. Το 1961 η μέση παγκόσμια διαθεσιμότητα θερμίδων ήταν μόλις 2 193 kcal ανά κάτοικο και μέχρι το 2011 είχε φθάσει τις 2 868 kcal ανά κάτοικο την ημέρα.
Περίπου το ένα τρίτο όλων των προϊόντων διατροφής που παράγονταν στον κόσμο εκείνης της εποχής απορρίπτονταν ή χρησιμοποιήθηκαν σε λάθος χρήσεις! Περίπου το 40% των προϊόντων διατροφής που παράγονταν στις Ηνωμένες Πολιτείες κατέληξαν στα σκουπίδια. Στην Ευρώπη, 100 εκατομμύρια τόνοι τροφίμων πετάγονταν ετησίως. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, πέταξαν έως και επτά εκατομμύρια τόνους τροφίμων ετησίως και περισσότερο από το μισό αυτού του ποσού ήταν κατάλληλο για κατανάλωση.
Η έκταση των γεωργικών εκτάσεων όπου παρήχθησαν τα απορριφθέντα τρόφιμα ήταν ίση με την επικράτεια του Μεξικού. Το νερό που χρησιμοποιήθηκε για την άρδευση αυτών των εδαφών θα μπορούσε να έχει ξεδιψάσει εννέα εκατομμύρια ανθρώπους. Ακόμη το 10% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα στις ανεπτυγμένες χώρες προήλθε από σπατάλη προϊόντων. Ταυτόχρονα, το 2014 ο αριθμός των πεινασμένων ανθρώπων στον κόσμο είχε ήδη φτάσει το ένα δισεκατομμύριο ανθρώπους (για σύγκριση ήταν πάνω από 2,3 δισεκατομμύρια το 2020).
Μην τρομάζετε, δεν πρόκειται για ομιλία του Φιντέλ Κάστρο ή του Πέπε. Μιλάμε για νούμερα από τις ετήσιες εκθέσεις του ΟΗΕ! Ποτέ πριν στην ιστορία της ανθρωπότητας δεν έχει συσσωρευτεί τόσος υλικός πλούτος, επιστημονικά επιτεύγματα, γνώσεις και τεχνολογία για να μπορέσει να γίνει το πρόβλημα της πείνας παρελθόν. Όμως το προϊστορικό καπιταλιστικό σύστημα που κυβερνά τον κόσμο δεν είναι απλώς αδιάφορο για την πείνα. Την οργανώνει εξυπηρετώντας τα πολιτικά και οικονομικά του συμφέροντα, προκειμένου να αποφευχθεί η μείωση του επιπέδου άγνοιας, η αύξηση του κόστους της φθηνής εργασίας και η αύξηση των τιμών για τις υπηρεσίες των πολιτικών, πνευματικών και στρατιωτικών μισθοφόρων του. Ο στόχος της παγκόσμιας ελίτ του πλούτου παραμένει η τεράστια συσσώρευση κερδών για μια χούφτα χαραμοφάηδες! Τι τους νοιάζει αν δισεκατομμύρια άλλοι πεθαίνουν από την πείνα;
«Να αλλάξεις τον κόσμο φίλε Σάντσο, δεν είναι τρέλα, ούτε ουτοπία. Είναι δικαιοσύνη!», μας είχε πει ένας πασίγνωστος ιππότης…
