Η μεγαλόνησος αποχαιρετά τη Βάννα Σφακιανάκη, κινητή βιβλιοθήκη του περιβαλλοντικού κινήματος που στήριξε με λόγια και πράξεις τις αντιστάσεις των τοπικών κοινωνιών στις «αναπτυξιακές» επελάσεις κράτους και επενδυτών
Ένα τεράστιο κενό αφήνει στο περιβαλλοντικό κίνημα αλλά και στον επιστημονικό κόσμο της Κρήτης η ξαφνική απώλεια της Βάννας Σφακιανάκη, που πέθανε χθες το πρωί από ανακοπή, στο σπίτι της στο Ηράκλειο, σε ηλικία 72 ετών. Αρχιτεκτόνισσα με βαθύ πολιτικό λόγο, με τεράστια πείρα και γνώση, ειδικά στα θέματα της χωροταξίας και της σχέσης του δημόσιου χώρου με την κοινωνία και τα παραγωγικά πρότυπα, υπήρξε επί δεκαετίες βασική εκφραστής της πολιτικής οικολογίας στην Κρήτη.
Πάντα με τεκμηριωμένες απόψεις και εμπεριστατωμένη επιχειρηματολογία, πρόσφερε τα μέγιστα στην αποδόμηση των κάθε λογής… αναπτυξιακών αφηγημάτων που έβαζαν στο στόχαστρο το περιβάλλον και τους ανθρώπους, τόσο στην Κρήτη όσο και σε όλη τη χώρα.
Η Βάννα Σφακιανάκη ήταν εκείνη που μας έμαθε να βάζουμε σε εισαγωγικά τη λέξη «ανάπτυξη», που τεκμηρίωσε πάμπολλες φορές τη διαφορά του όρου από τη… «μεγέθυνση», που προσπάθησε να κάνει κατανοητό πως ό,τι είναι μεγαλύτερο και περισσότερο, δεν είναι κατ’ ανάγκη και προς το συμφέρον του τόπου. Με τις γνώσεις και την κατάρτισή της στάθηκε αρωγός όχι μόνο στις κινηματικές δράσεις με εκδηλώσεις και ομιλίες αλλά και στους νομικούς αγώνες κινημάτων στην Κρήτη και σε όλη τη χώρα.
Με τον χαμό της οι εκπρόσωποι των τοπικών συλλογικοτήτων μιλούν για την απώλεια της «μητέρας» των περιβαλλοντικών κινημάτων καθώς πάνω της στηρίχτηκαν ουκ ολίγες φορές για να αρθρώσουν τεκμηριωμένο λόγο απέναντι σε επενδυτές, σε υπουργεία και τεχνοκράτες, σε δήμους ή και στην Περιφέρεια Κρήτης που το τελευταίο διάστημα έχει μετατραπεί σε διεκπεραιωτή επενδύσεων.
Ζητήματα όπως η ανεξέλεγκτη εγκατάσταση βιομηχανικών ΑΠΕ (ανεμογεννήτριες, φωτοβολταϊκά, ηλιοθερμικά κτλ), η παράλογη χωροθέτηση του αεροδρομίου στο Καστέλλι, οι σχεδιαζόμενες εξορύξεις υδρογονανθράκων, οι επενδυτικές ορέξεις στη Μονή Τοπλού και πολλά άλλα, ήταν από εκείνα στα οποία η συμβολή της υπήρξε καταλυτική για την τεκμηρίωση των αντιστάσεων της τοπικής κοινωνίας. Στις τελευταίες της δημοσιεύσεις τόνιζε την παγίδα που συνεπάγεται η ηλεκτρική διασύνδεση της Κρήτης με την τεράστια αύξηση των δυνατοτήτων παραγωγής ενέργειας με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το μέλλον του τοπίου στην Κρήτη, ενώ επίσης πρόσφατα, τεκμηρίωσε πολιτικό λόγο ενάντια στην επαναφορά σεναρίων καύσης απορριμμάτων στο νησί.
Η τελευταία δημόσια ομιλία της ήταν στο συνέδριο των «Αρχαιολογικών Διαλόγων 2025» στο Ρέθυμνο, όπου υπήρξε μεταξύ των βασικών ομιλητών στην εναρκτήρια συνεδρία και τοποθετήθηκε για τη «Χωροταξία της “Ανάπτυξης”», εκθέτοντας συνολικά τις επενδυτικές βλέψεις που απειλούν όχι μόνο τις αρχαιότητες αλλά συνολικά το τοπίο της Κρήτης.
● Η οικογένειά της θα αποχαιρετίσει τη Βάννα Σφακιανάκη στο αποτεφρωτήριο της Ριτσώνας, αύριο Παρασκευή, ενώ τις επόμενες ημέρες θα ανακοινωθεί η διοργάνωση εκδήλωσης μνήμης προς τιμήν της στο Ηράκλειο. Επιθυμία της οικογένειας είναι αντί στεφάνων να στηριχτούν έμπρακτα τα κινήματα και οι περιβαλλοντικοί αγώνες στην Κρήτη, με τρόπο που επίσης θα ανακοινωθεί τις επόμενες ημέρες. Μεγάλο μέρος του έργου και των παρεμβάσεων της Βάννας Σφακιανάκη καθώς και αναλυτικά βιογραφικά της στοιχεία είναι αναρτημέναστην ιστοσελίδα της.
Αποχαιρετισμοί
«Δεν υπάρχουν λόγια… Χάσαμε τη Βάννα μας. Την ψυχή και το μυαλό του περιβαλλοντικού κινήματος της Κρήτης. Ενας υπέροχος άνθρωπος, με ανιδιοτελή και ανεκτίμητη προσφορά στην κοινωνία και τον τόπο μας. Μια αναντικατάστατη συντρόφισσα. Συλλυπητήρια και δύναμη στην οικογένεια και στους κοντινούς της ανθρώπους. Συλλυπητήρια και δύναμη σε όλους και σε όλες μας. Καλοστραθιά Καπετάνισσα… Θα είσαι πάντα παρούσα στους αγώνες μας για ελεύθερα βουνά, ελεύθερες θάλασσες και ελεύθερη ζωή. Η Κρήτη υποκλίνεται στη μεγάλη αγωνίστρια Βάννα Σφακιανάκη…» αναφέρει σε μήνυμά της η Πρωτοβουλία Κρήτης ενάντια στις Εξορύξεις Υδρογονανθράκων.
«Η Βάννα μας έφυγε από τη ζωή. Αστείρευτη πηγή γνώσης και τεκμηρίωσης, ήταν η δύναμη των αγώνων μας. Οταν φεύγουν άνθρωποι σαν τη Βάννα είναι σαν να καίγεται μία βιβλιοθήκη. Η Βάννα μας, ένας γίγαντας γνώσης, θεωρίας, πράξης, δράσης, βοήθειας και ακούραστης εργασίας μέσα σε μία ευγενική και ήρεμη φυσιογνωμία. Η Βάννα μας. Συναγωνίστρια, συνδετικός κρίκος και στήριγμα όλων μας. Τα περιβαλλοντικά κινήματα σήμερα πενθούν, μαζί με τα δάση, τις παραλίες, τους βράχους, τα βουνά, τα δέντρα αλλά και τις τοπικές κοινωνίες που πάντα στήριζε έμπρακτα. Δύναμη στην οικογένειά της και σε όλους εμάς», αναφέρει το Συντονιστικό Ρεθύμνου κατά των Βιομηχανικών Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.
Για μία ανεκτίμητη φίλη και ακούραστη συναγωνίστρια κάνει λόγο η Επιτροπή Αγώνα Σητείας κατά των ΒΑΠΕ: «Επί 25 και πλέον χρόνια ο συνεχής και αδιάκοπος αγώνας της για την προστασία του περιβάλλοντος στην Κρήτη και όχι μόνο, κατά των εξορύξεων και των ΒΑΠΕ, ενέπνευσε και κινητοποίησε χιλιάδες ανθρώπους. Οσοι από εμάς τη γνώρισαν θα θυμούνται τον ευγενικό και ήρεμο χαρακτήρα της και το εύρος των γνώσεών της. Η Βάννα θα είναι πάντα δίπλα μας στους αγώνες για μια καλύτερη ζωή. Καλό ταξίδι αγαπημένη φίλη και συναγωνίστρια. Η Σητεία σε ευγνωμονεί και θα σε θυμάται πάντα», τονίζουν τα μέλη της Επιτροπής.
Επί προσωπικού
Η Βάννα Σφακιανάκη ήταν ο άνθρωπος που στήριξε κατά κόρον το ρεπορτάζ της «Εφ.Συν.» στα περιβαλλοντικά και χωροταξικά ζητήματα της Κρήτης ήδη από τα πρώτα βήματα της εφημερίδας μας. Ο αριθμός του τηλεφώνου της ήταν που σχηματίσαμε εκατοντάδες φορές για να πάρουμε πληροφορίες, νομικές λεπτομέρειες και κρυφές πτυχές για όλα τα θέματα. Χάνουμε μία από τις πιο αξιόπιστες «πηγές» μας. Μας παρηγορεί ότι πρόλαβε να αφήσει πίσω της εκατοντάδες «παιδιά της», που έμαθαν να νοιάζονται και να παλεύουν για τον τόπο και για τους ανθρώπους του νησιού. Η υπόσχεση για την ανάδειξη των φωνών όλων αυτών των ανθρώπων, απ’ άκρη σ’ άκρη της Κρήτης είναι το ελάχιστο «ευχαριστώ» που της χρωστάμε. Και η «Εφ.Συν.» και εγώ προσωπικά.
