Το Οικουμενικό Πατριαρχείο ανοίγει δρόμο για τη λήψη της Θείας Κοινωνίας με ξεχωριστό κουταλάκι λόγω της πανδημίας, δικαιώνοντας τον αρχιεπίσκοπο Αμερικής • Ερώτημα η στάση της Εκκλησίας της Κρήτης, που υπάγεται απευθείας στο Πατριαρχείο και πρόσφατα κάλεσε σε απολογία ιερέα από το νησί, ο οποίος πρότεινε παρόμοια λύση.
Ορθάνοιχτο παράθυρο για την αλλαγή του τρόπου λήψης της Θείας Κοινωνίας αφήνει το Οικουμενικό Πατριαρχείο, θέτοντας σε εντελώς διαφορετική βάση ένα ζήτημα που προκαλεί σφοδρές αντιπαραθέσεις στους εκκλησιαστικούς κύκλους. Πρώτη φορά, έστω και αν διατυπώνεται εμμέσως, εντούτοις παρέχεται με τον πιο επίσημο τρόπο η δυνατότητα μετάληψης των πιστών με διαφορετικό κουταλάκι και όχι με την ίδια λαβίδα.
Στο ανακοινωθέν της 25ης Ιουνίου γίνεται προσπάθεια να κρατηθούν ισορροπίες και αρχικά δηλώνεται πως η Εκκλησία «οὐδεμίαν ἀνάγκην εὑρίσκει δι’ ἀλλαγήν τοῦ τρόπου τούτου (σ.σ. της Μετάληψης) καί μάλιστα ὑπό τήν πίεσιν ἐξωγενῶν παραγόντων». Ωστόσο, αμέσως παρακάτω, η απόφαση αναφέρεται, όχι τυχαία, στους ιερείς και επισκόπους των ορθόδοξων εκκλησιών της διασποράς και για πρώτη φορά τούς δίνει τη δυνατότητα να… «οἰκονομοῦν προσωρινῶς τά ἀνακύψαντα ἐκ τῶν τοπικῶν νόμων τῆς Πολιτείας προβλήματα, πάντοτε ἐν συντονισμῷ μέ τό ἐν Φαναρίῳ Ἱερόν Κέντρον, διά τήν μείζονα πνευματικήν ὠφέλειαν τοῦ χριστωνύμου λαοῦ».
Ξεχωριστά κουτάλια
Σε αυτή τη φράση κρύβεται η ριζική αλλαγή στάσης από το Φανάρι και αποτελεί μια μεγάλη δικαίωση κυρίως για τον αρχιεπίσκοπο Αμερικής Ελπιδοφόρο, αλλά και για άλλες ορθόδοξες μητροπόλεις όπως στην Αυστρία, τη Ρουμανία, τη Γερμανία και αλλού, όπως και για κατά τόπους ιερείς (όπως πρόσφατα στην Κρήτη) που διατύπωσαν ορθολογικές σκέψεις ως προς την προφύλαξη των πιστών από την πανδημία του κορονοϊού.
Ηδη από τις 18 Μαΐου, ο αρχιεπίσκοπος Αμερικής Ελπιδοφόρος έδωσε εντολή στους ιερείς της άμεσης περιφέρειάς του (δηλαδή στις περιοχές της Νέας Υόρκης, Ουάσιγκτον και Κονέκτικατ) να μεταλαμβάνουν τους πιστούς χρησιμοποιώντας ξεχωριστά κουτάλια για κάθε άτομο. Με δήλωσή του τότε στο Associated Press ο Ελπιδοφόρος τόνιζε πως «δεν είναι ο τρόπος που λαμβάνουμε τη Θεία Κοινωνία, αλλά είναι η Θεία Κοινωνία καθ’ εαυτήν που μας σώζει και μας χαρίζει αιώνια ζωή».
Η απόφαση αυτή, η οποία λήφθηκε ως προσωρινό μέτρο αλλά χωρίς να έχει προηγηθεί έγκριση του Οικουμενικού Πατριαρχείου, προκάλεσε μεγάλη συζήτηση παγκοσμίως, με διατύπωση οργισμένων απόψεων εναντίον του Ελπιδοφόρου από τους φανατικούς κύκλους της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Στον ομογενειακό Τύπο των ΗΠΑ διατυπώθηκαν μέχρι και υβριστικές απόψεις εναντίον του Αρχιεπισκόπου Αμερικής, περιλαμβάνοντας ακόμα και χαρακτηρισμούς όπως «παπατζής» ή «ελπιδοκτόνος».
Η προχθεσινή απόφαση του Οικουμενικού Πατριαρχείου έρχεται ένα μήνα μετά ουσιαστικά να δικαιώσει τον Ελπιδοφόρο, κάτι που σχολίασε και ο ίδιος, όπως μεταφέρει το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων, δηλώνοντας πως «η απόφαση του Πατριαρχείου χαρακτηρίζεται από ποιμαντική ευαισθησία, ευθύνη και σύνεση».
Το θέμα έχει προκαλέσει σφοδρή αντιπαράθεση και στην Ελλάδα και διώξεις όσων υποστηρίζουν τα αυτονόητα για την προστασία των πιστών. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα είναι η κλήση σε απολογία του π. Χαράλαμπου Κοπανάκη, εφημέριου της ενορίας Σοκαρά, στο Ηράκλειο της Κρήτης, επειδή είχε επίσης προτείνει αλλαγή του τρόπου μετάληψης.
Υγειονομικά κριτήρια
Συγκεκριμένα, ο ιερέας είχε γράψει πως «η απόφαση για τη χρήση ενός κουταλιού με το οποίο θα κοινωνούν όλοι οι πιστοί δεν λήφθηκε με υγειονομικά κριτήρια, αλλά καθαρά για πρακτικούς λόγους […] Οι άνθρωποι, διαχρονικά, έχουμε την τάση να κολλάμε στους τύπους, χάνοντας την ουσία. Η ουσία για τον Χριστιανισμό είναι να μετέχουν οι πιστοί στη μετάληψη του Αρτου και του Οίνου της κοινής λατρείας. Το επουσιώδες είναι ο τρόπος που θα γίνεται αυτό».
Για αυτές του τις αναφορές είχε κληθεί σε απολογία από τον Μητροπολίτη Γορτύνης και Αρκαδίας Μακάριο, στον οποίο υπάγεται, ενώ σε συνέντευξή του στην «Εφ.Συν.» στις 25 Μαΐου έκανε ευθέως λόγο για ακραίους κύκλους μέσα στην Εκκλησία της Ελλάδος, τους λεγόμενους «ομολογητές», οι οποίοι συντονίζονται από τους ανθρώπους που βρίσκονταν γύρω από τον πρώην αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο.
Αν και για τον πατέρα Χαράλαμπο δεν είχαν ανακοινωθεί κυρώσεις μετά την απολογία του, λίγες μέρες αργότερα η Εκκλησία της Κρήτης εξέδωσε ανακοίνωση με την οποία τόνιζε πως ο καθιερωμένος τρόπος της Θείας Κοινωνίας δεν αποτελεί αιτία ασθένειας και γι’ αυτό δεν τίθεται σε καμία συζήτηση ή διάλογο. Ωστόσο, η τελευταία απόφαση του Οικουμενικού Πατριαρχείου θέτει νέα δεδομένα, ειδικά για την ημιαυτόνομη Εκκλησία της Κρήτης, η οποία διοικητικά υπάγεται απευθείας στο Φανάρι.
