«Δεν θα γίνει τίποτε απολύτως στη Γυάρο χωρίς τη συναίνεση και τη συμμετοχή του ΣΦΕΑ». Αυτή ήταν η δέσμευση που απέσπασε από τον πρωθυπουργό η αντιπροσωπεία του Συνδέσμου Φυλακισθέντων και Εξορισθέντων Αντιστασιακών της περιόδου 1967-1974 κατά τη διάρκεια της δεξίωσης στο προεδρικό μέγαρο για την 50ή επέτειο αποκατάσταση της δημοκρατίας την περασμένη εβδομάδα. Τη δήλωση αυτή, η οποία έγινε σε διάλογο του Κ. Μητσοτάκη με τον πρόεδρο του ΣΦΕΑ, Ευάγγελο Γκιουγκή (και παρόντων αρκετών μελών του Δ.Σ.), αναδεικνύει σε ανακοίνωσή του ο Σύνδεσμος ζητώντας το αυτονόητο: να τηρηθεί η υπόσχεση αυτή και κυρίως να ενημερωθούν για την απόφαση του πρωθυπουργού και τα υπόλοιπα μέλη του υπουργικού συμβουλίου.
Η δυσπιστία είναι φυσιολογική. Λιγότερο από έναν μήνα πριν, στις 28 Ιουνίου, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών είχε παρουσιαστεί ο αρχιτεκτονικός διαγωνισμός «ArXellence 3», που διοργανώνει μια ιδιωτική βιομηχανία αλουμινίου (Alumil) σε συνεργασία με μία ΜΚΟ (ΑΜΚΕ ΑΙΓΕΑΣ) του Θ. Μαρτίνου, με σκοπό τη μετατροπή της Γυάρου, ενός τόπου εξορίας, βασανιστηρίων και ιστορικής μνήμης, σε ένα αναπτυξιακό project με τον πομπώδη τίτλο «water & energy self-sufficient Hub» («αυτάρκης κόμβος νερού και ενέργειας»). Σε εκείνη την εκδήλωση παρέστη ο υφυπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Νίκος Ταχιάος, εκπροσωπώντας μάλιστα τον πρωθυπουργό (όπως αναφέρεται και σε σχετική ανακοίνωση), ενώ στην αρχή της ομιλίας του τόνισε ότι «μεταφέρει μήνυμα υποστήριξης του Κυριάκου Μητσοτάκη και της κυβέρνησης στην πρωτοβουλία και στα αναμενόμενα “καλά αποτελέσματα” του ArXellence3».
Τι από τα δύο ισχύει λοιπόν; Ξέρει ο κ. Ταχιάος τη νέα σαφή δέσμευση του πρωθυπουργού; Πολύ περισσότερο γνωρίζουν τα δύο υπουργεία (Περιβάλλοντος και Ενέργειας και Πολιτισμού) που έχουν θέσει υπό την αιγίδα τους τον διαγωνισμό πως έχει αλλάξει (αν έχει αλλάξει) η θέση του πρωθυπουργού; Και εν τέλει θα ακυρωθεί ο διαγωνισμός και θα σταματήσουν τα σχέδια των ιδιωτών για τη σκύλευση της ιστορικής μνήμης;
«Ασέβεια και θρασύτητα»
Ο ΣΦΕΑ, όπως και πλήθος επιστημόνων, αντιστασιακών, κομμάτων, αρχιτεκτόνων κτλ έχουν ήδη εκφράσει την κάθετη αντίθεσή τους στο σχέδιο αυτό, ενώ την ημέρα της παρουσίασης του διαγωνισμού διοργανώθηκε και συγκέντρωση διαμαρτυρίας έξω από το Μέγαρο Μουσικής. Μιλώντας στην «Εφ.Συν.» ο πρόεδρος του ΣΦΕΑ, που και ο ίδιος υπήρξε εξόριστος στη Γυάρο, χαρακτηρίζει «ασέβεια και θρασύτητα» την πρόθεση τουριστικής-ενεργειακής αξιοποίησης της Γυάρου. «Πρέπει να υπάρξει σεβασμός τόσο στον χώρο όσο και στα όσα πέρασαν οι φυλακισθέντες εκεί. Συζητάμε μόνο για την αναστήλωση των εγκαταστάσεων και δεν συναινούμε σε τίποτα που έχει να κάνει με την εμπορική-τουριστική αξιοποίηση, την εγκατάσταση ανεμογεννητριών κτλ. Η δήλωση του πρωθυπουργού δεσμεύει τόσο τα αρμόδια υπουργεία όσο και τους επίδοξους επενδυτές» λέει ο κ. Γκιουγκής, ζητώντας την απόσυρση του σχεδίου.
Με αφορμή την επέτειο των 50 χρόνων της Μεταπολίτευσης το θέμα τέθηκε και στην ίδια την Πρόεδρο της Δημοκρατίας κατά την παρουσία της στις τιμητικές εκδηλώσεις του ΣΦΕΑ στα γραφεία του Συνδέσμου στον χώρο του πρώην ΕΑΤ-ΕΣΑ στο Πάρκο Ελευθερίας. Τα μέλη του ΣΦΕΑ ζήτησαν να σταματήσει ο διαγωνισμός, να αποσυρθούν όλοι οι ενδιαφερόμενοι και να προκηρυχθεί διαγωνισμός, με ευθύνη των Συλλόγων Αρχιτεκτόνων και Αρχαιολόγων και του ΣΦΕΑ, για τη διαμόρφωση ολόκληρου του νησιού ως επισκέψιμου ιστορικού χώρου εκτός εμπορευματικής λογικής.
Επί αυτών δεν τοποθετήθηκε επισήμως η Κατερίνα Σακελλαροπούλου. Στο περιθώριο της εκδήλωσης πάντως υπήρξε διάλογος της Προέδρου με την πρώην υπουργό και μέλος του ΣΦΕΑ, Νάντια Βαλαβάνη, που συμμετείχε στην εκδήλωση μαζί με τον Νίκο Θεοχαράκη και τον Θανάση Πετράκο εκπροσωπώντας την ενωτική πρωτοβουλία «ΜέΡΑ25 – Ανατρεπτική Οικολογική Αριστερά»: «Η ιστορική μνήμη δεν ιδιωτικοποιείται» είπε η κ. Βαλαβάνη στην Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Η κ. Σακελλαροπούλου απάντησε ότι ο κόσμος ξέρει τι έχει γίνει και δεν ξεχνά, με τη Ν. Βαλαβάνη να ανταπαντά πως «το θέμα δεν είναι ο κόσμος, αλλά αυτοί που επιχειρούν να διαχειριστούν την ιστορική μνήμη. Η ιδέα ότι το Μουσείο της Γυάρου θα διαμορφωθεί από μια εταιρεία αλουμινίου και από εφοπλιστές για όποιον έχει στοιχειώδη γνώση ή σχέση με όλα αυτά φαντάζει τραγέλαφος…».