Με μεγάλη προσοχή και ενδιαφέρον διάβασα το κείμενο για την εμπειρία του/της εκπαιδευτικού στη σελίδα των ακροατών. Πολύ διαφωτιστικό, τα στοιχεία που παραθέτει δείχνουν ξεκάθαρα το τι συμβαίνει πραγματικά στην εκπαίδευση. Κατά την διάρκεια των χρόνων που λείπω από την Ελλάδα η κατάσταση στην εκπαίδευση έχει χειροτερέψει σε μεγάλο βαθμό. Δεν περίμενα βέβαια να υπάρχει κάποια βελτίωση· δεν είναι αυτός ο σκοπός του κράτους άλλωστε, και η χειροτέρευση είναι αναμενόμενη. Ο ρόλος της εκπαίδευσης στον καπιταλισμό πάντοτε έχει δυο στόχους. Από τη μια έχει στόχο τη μετάδοση των απαραίτητων γνώσεων ώστε να μπορούν οι μελλοντικοί εργαζόμενοι να ενταχτούν στην αγορά εργασίας για να εργαστούν αποδοτικά για το κεφάλαιο. Από την άλλη να μεταβιβάσει την κυρίαρχη ιδεολογία στη νέα γενιά εργατών ώστε αυτή να αποδεχτεί τις αξίες του συστήματος και τη θέση που αυτό έχει ετοιμάσει για τους ίδιους. δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, και το εκπαιδευτικό πρόγραμμα που είναι γεμάτο από προπαγάνδα των κυρίαρχων ιδεών, δηλαδή των ιδεών της κυρίαρχης τάξης, σύγχυση, σκοταδισμό, επιστημονικές διαστρεβλώσεις κλπ. Επομένως το σχολείο και η γνώση που αυτό προσφέρει δεν είναι ούτε αντικειμενική, ούτε ουδέτερη, ούτε αταξική, όπως θέλουν να διατυμπανίζουν· είναι στα χέρια του κράτους και των καπιταλιστών και λειτουργεί βάσει υποκειμενισμού και αντιεπιστημονικότητας. Ο μεταμοντερνισμός αποθεώνεται και πλασάρεται ως «μετα-ιδεολογία», στο πλαίσιο του ιδεολογήματος του «τέλους των ιδεολογιών», δηλαδή ως κοσμοθεωρία που υπερβαίνει όλες τις γνωστές ιδεολογίες – «αφηγήματα» της νεωτερικότητας. Η αποθέωση της «απολιτίκ» ιδεολογίας.
Παλιότερα, τα κέρδη των καπιταλιστών αυξάνονταν από την επέκταση των δραστηριοτήτων και τις νέες προσλήψεις. Σήμερα τα κέρδη βγαίνουν από τις απολύσεις και την εντατικότερη εκμετάλλευση των ήδη υπαρχόντων εργαζομένων. Σ’ αυτήν την πραγματικότητα της οικονομίας και της αγοράς θέλει να προσαρμόσει την εκπαίδευση η όποια κάθε φορά κυβέρνηση με εξετάσεις, «αξιολόγηση» της εκπαίδευσης, ευέλικτο και φτηνό εργατικό δυναμικό, πειθαρχία μαθητών και εκπαιδευτικών. Βασικός στόχος να μειωθεί ο εκπαιδευτικός πληθυσμός. Τόσο οι εκπαιδευτικοί με απολύσεις αναπληρωτών, ελάχιστες προσλήψεις και τεράστια κενά στις οργανικές θέσεις, όσο και οι μαθητές-φοιτητές με εξεταστικούς φραγμούς, ιδιωτικοποίηση κλπ.
Βάζουν τη λογική του αλληλοσπαραγμού των εκπαιδευτικών για μια κακοπληρωμένη θέση εργασίας, προωθούν τον κοινωνικό αυτοματισμό, που λέει ότι για να δουλέψουν κάποιοι νέοι θα πρέπει να χάσουν την δουλειά τους κάποιοι άλλοι, με συνέπεια να ξεγλιστρά το υπουργείο από τις ευθύνες να καλύψει όλα τα κενά.
Ταυτόχρονα, βέβαια, οι κεφαλαιοκράτες —παρ όλην την ανάπτυξη του αυτοματισμού, της ρομποτικής και της τεχνητής νοημοσύνης— εξακολουθούν να έχουν ανάγκη ένα ειδικευμένο επιστημονικό και τεχνικό προσωπικό. Έτσι το κράτος κάνει την επιλογή να χαρίσει στην ιδιωτική πρωτοβουλία την εξειδίκευση και κατάρτιση, ενώ το ίδιο αποσύρεται από το κόστος.
Οι κυβερνήσεις είναι πια και με τη βούλα ντίλερ της αγοράς και των εμπόρων της γνώσης.
Εδώ και δεκαετίες, όλες οι βαθμίδες της εκπαίδευσης, από την προσχολική μέχρι την ανώτατη, βρίσκονται στη δίνη της νεοφιλελεύθερης αναδιάρθρωσης. Πλέον, ό,τι συμβαίνει στην εκπαίδευση, από την οργάνωση και τη λειτουργία της έως το μορφωτικό της αποτέλεσμα, αποτιμάται σε χρήμα. Οι επιπτώσεις της κοινωνικής λειτουργίας του σχολείου στον καπιταλισμό αποτυπώνονται με σαφήνεια στα χαρακτηριστικά της σχολικής σταδιοδρομίας των πιο αδύναμων στις επιδόσεις μαθητών, κυρίως παιδιών φτωχότερων λαϊκών στρωμάτων. Αποτυπώνονται είτε στο ύψος των επιδόσεων και στις εκφάνσεις της εκπαιδευτικής ανισότητας που βιώνουν (σχολική διαρροή, σχολική αποτυχία, περιστασιακή φοίτηση, υποβαθμισμένη τεχνική εκπαίδευση, κλάδοι πρώιμης επαγγελματικής εξειδίκευσης κλπ), οι οποίες τους οδηγούν σε χαμηλά αμειβόμενα και επισφαλή επαγγέλματα της αγοράς εργασίας. Ειδικότερα, εξετάζοντας την καθημερινότητα του σχολείου διαπιστώνουμε ότι οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές επιβάλλουν τυποποιημένες μετρήσεις και εθνικά πρότυπα, μάνατζμεντ και λογοδοσία, μαζί με το τρίπτυχο αριστεία, επιτυχία και πειθαρχία. Παράλληλα, υποβαθμίζουν το έργο των εκπαιδευτικών, καθώς εμπεδώνουν τον διαχωρισμό της σύλληψης από την εκτέλεση της εργασίας στο σχολείο, καθιστώντας τους εκπαιδευτικούς εκτελεστικά όργανα και ενοχοποιώντας τους για τη σχολική αποτυχία.
Το σύγχρονο εκμεταλλευτικό σύστημα απαιτεί εργαζόμενους παραγωγικούς σε διάφορα επαγγέλματα, ευπροσάρμοστους, να μαθαίνουν εύκολα, να αλλάζουν δουλειές συνεχώς, και να μένουν άνεργοι για μεγάλα διαστήματα. Επίσης πρέπει να έχουν ικανότητα συνεργασίας, ομαδικό πνεύμα, να είναι ανταγωνιστικοί μεταξύ τους, να ταυτίζονται με τους στόχους της επιχείρησης που εργάζονται αλλά και με τους στόχους του αστικού κράτους.
Δεδομένου της νέας κρίσης εκμετάλλευσης που διανύει το κεφαλαιοκρατικό σύστημα, και της υποχώρησης των ταξικών αγώνων, η μεγαλύτερη αναδιάρθρωση της εκπαίδευσης έχει ήδη ξεκινήσει σε παγκόσμιο επίπεδο.
Οι μαζικοί αγώνες στο χώρο της εκπαίδευσης έκαναν την εμφάνισή τους κυρίως μεταπολεμικά. Στις δεκαετίες του ’60 και του ’70, οι διεκδικήσεις του μαζικού κινήματος είχαν προσανατολισμό στη βελτίωση και στο παραπέρα άνοιγμα της εκπαίδευσης στα φτωχότερα λαϊκά στρώματα. Η μαζική είσοδος στο εκπαιδευτικό σύστημα των παιδιών των μεσαίων και των φτωχότερων λαϊκών στρωμάτων σήμανε τη μεταφορά της κοινωνικής δυσαρέσκειας αυτών των στρωμάτων μέσα στο χώρο της εκπαίδευσης. Σήμερα, τα πράγματα είναι αρκετά διαφορετικά. Οι κυβερνήσεις προσπαθούν να προσαρμόσουν την εκπαίδευση στα αδιέξοδα του συστήματος και επιχειρούν να πάρουν πίσω όλες τις κατακτήσεις που κερδήθηκαν τις περασμένες δεκαετίες. Αναπόφευκτα το ξέσπασμα των μαζικών αγώνων τα τελευταία χρόνια –από την εποχή του ’90-’91, έχει πιο πολύ αμυντικό χαρακτήρα υπεράσπισης «κεκτημένων».
Πράγματι τα αιτήματα του αγώνα των αναπληρωτών, εκπαιδευτικών ή των μαθητικών κινητοποιήσεων σήμερα είναι αμυντικά: μόνιμη και σταθερή δουλειά, μόρφωση για όλο το λαό, προσλήψεις σε παιδεία κλπ. Οι αγώνες των εκπαιδευτικών και των μαθητών όμως παραμένουν ο μόνος τρόπος να παρέμβουν ουσιαστικά στη διαδικασία της μόρφωσης, σε κοινό μέτωπο με γονείς και τους υπόλοιπους εργαζόμενους.